Sözleşmelerde Cezai Şart Düzenlenmesi ve Uygulanması Nasıl Olur? Sorusuna cevap bulabileceğiniz yazımızı sizler için derledik. Sözleşme hukuku, taraflara serbestlik tanıyan ancak belirli sınırlar içerisinde hareket etmelerini gerektiren bir hukuk dalıdır. Bu kapsamda, sözleşmelerde yer alan ve tarafların borçlarını yerine getirmelerini sağlayan en önemli unsurlardan biri de cezai şart düzenlemesidir. Cezai şart, borcun ifa edilmemesi veya gereği gibi yerine getirilmemesi halinde uygulanacak olan yaptırımı ifade eder.
Cezai Şart Nedir?
Cezai şart, tarafların sözleşmeden doğan yükümlülüklerini ihlal etmeleri durumunda uygulanacak olan tazminat niteliğindeki bir şarttır. Bu şart, taraflara ek güvence sağlayarak sözleşme ihlallerini önlemeye yönelik bir caydırıcı unsur olarak düzenlenir.
Cezai Şartın Hukuki Dayanağı
Cezai şarta ilişkin hukuki düzenlemeler Türk Borçlar Kanunu’nun 179 ila 182. maddeleri arasında yer almaktadır. Cezai şart, esas borca bağlı bir taahhüt olduğundan, esas borcun hukuka uygun bir şekilde düzenlenmiş olması gerekir.
Ayrıca, taraflar sözleşme serbestisi ilkesi gereğince cezai şartı serbestçe belirleyebilirler. Ancak bu serbesti, dürüstlük kurallarına aykırı olmayacak ve fahiş oranda bir cezai şart belirlenmeyecek şekilde kullanılmalıdır.
Cezai Şartın Türleri
Türk Borçlar Kanunu’nun 179. maddesi uyarınca cezai şart üc şekilde düzenlenebilir:
- Seçimlik Hak Olarak İfa Yerine İstenebilecek Cezai Şart
- Borcun hiç ya da gereği gibi ifa edilmemesi durumunda, alacaklı taraf ya borcun ifasını ya da cezai şartın uygulanmasını talep edebilir. (TBK m.179/1)
- İfa Edimiyle Birlikte İstenebilecek Cezai Şart
- Belirli bir zaman veya yerde ifa edilmemesi şartıyla düzenlenmişse, alacaklı hem asıl borcun yerine getirilmesini hem de cezai şartın uygulanmasını talep edebilir. (TBK m.179/2)
- Sözleşmeden Dönme veya Fesih Suretiyle Cezai Şart
- Borçlu, cezai şartı ödeyerek sözleşmeden dönebilir veya feshedebilir. (TBK m.179/3)
Cezai Şart ve Zarar İlişkisi
Cezai şart, zarar doğmaksızın uygulanabilen bir yaptırımdır. TBK m.180 uyarınca, alacaklı herhangi bir zararın varlığını ispat etmek zorunda olmadan cezai şartı talep edebilir.
Cezai Şartta Miktar Sınırı
Sözleşme serbestisi ilkesi gereğince taraflar cezai şartın miktarını serbestçe belirleyebilir. Ancak, TBK m.182’ye göre mahkeme, fahiş cezai şartı kendiliğinden indirebilir ancak tamamen ortadan kaldıramaz.
Cezai Şartın Geçersizliği
Cezai şart, esas borca bağlı bir unsur olduğundan, esas borcun hukuka aykırı veya imkansız hale gelmesi durumunda cezai şart da geçersiz sayılabilir. Ancak, taraflar aksine bir düzenleme yaparak cezai şartın istenmesini garanti altına alabilirler.
Sözleşmelerde cezai şart düzenlemesi ile ilgili detaylı bilgi almak için hukuk büromuzla iletişime geçebilir, cezai şart oranları, damga vergisi ve örnek maddeler hakkında uzman görüşü alabilirsiniz.
Diğer yazılarımız:
Cari Hesap Sözleşmesi Nedir ve Nasıl Yapılır?
Bayilik Sözleşmesi Nedir? Nasıl Hazırlanır?
Ticari Sözleşmelerde Ayıp ve Ayıp İhbarı Nedir? Hukuki Süreç ve Önemli Detaylar
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi Nedir ve Nasıl Yapılır?
E-Ticaret Sözleşmeleri: E-Ticaret Sitelerinde Bulunması Gereken Hukuki Metinler
KVKK Aydınlatma Metni Nedir? Nasıl Hazırlanır?
Anonim Şirketlerde Sözleşmeli Avukat Bulundurma Zorunluluğu ve Yaptırımları