Günümüzde fikirler ve yenilikler, işletmeler için en az fiziksel varlıklar kadar değerli hale gelmiştir. Bir markanın itibarı, bir yazılımın kodları, bir tasarımın estetiği veya bir müzik eserinin özgünlüğü, fikri mülkiyet kapsamında korunan değerlerdir. Bu tür hakların devri veya kullanım izni verilmesi ise lisans ve devir sözleşmeleri ile mümkündür. Bu yazımızda, fikri mülkiyet devri ve lisans sözleşmelerinin nasıl hazırlanması gerektiği, şablon örneği ve sözleşme müzakerelerinde dikkat edilmesi gereken ipuçları yer almaktadır.
Fikri Mülkiyet Nedir?
Fikri mülkiyet, bir kişinin veya kuruluşun zihinsel emeğiyle ortaya çıkan eser, buluş, marka, tasarım gibi gayrimaddi hakları kapsar. Bu haklar genellikle iki ana başlık altında incelenir:
- Sınai Mülkiyet Hakları: Marka, patent, faydalı model, tasarım, coğrafi işaretler
- Fikir ve Sanat Eserleri: Telif hakkı koruması altındaki edebi, sanatsal ve bilimsel eserler
Fikri Mülkiyetin Devri Nedir?
Fikri mülkiyetin devri, hak sahibinin, bir başka kişi ya da kuruma tam ve kesin olarak hakkını devretmesidir. Devir işlemleri genellikle noter onaylı yazılı sözleşme ile yapılır ve ilgili sicillere (Türk Patent ve Marka Kurumu, Noter, MESAM, vb.) tescil edilir.
Devre Konu Olabilecek Haklar:
- Marka hakkı
- Patent hakkı
- Yazılım kaynak kodu
- Telif hakkı (kopyalama, çoğaltma vb.)
- Tasarım tescili
- Bilgi birikimi (know-how)
Lisans Sözleşmesi Nedir?
Lisans sözleşmesi, fikri mülkiyet hakkı sahibinin, hakkını devretmeden belirli koşullarla kullanma izni vermesidir.
Lisans Türleri:
- Basit (Basit lisans): Lisans veren, aynı hakkı başkalarına da lisanslayabilir.
- Münhasır (Özel lisans): Belirli bir bölgede ya da sektörde sadece tek bir lisans alıcısına hak tanınır.
- Tam lisans: Lisans alan, neredeyse hak sahibine eşdeğer kullanım yetkisi elde eder.
Fikri Mülkiyet Devir ve Lisans Sözleşmesi Şablonu (Basit Örnek)
FİKRİ MÜLKİYET DEVRİ / LİSANS SÖZLEŞMESİ
Taraflar:
1. HAK SAHİBİ: [Ad-Soyad / Şirket Unvanı]
2. LİSANS ALICISI / DEVRALAN: [Ad-Soyad / Şirket Unvanı]
Konu:
İşbu sözleşme, [hak konusu – örn. “ABC Markası” / “Yazılım X”] üzerindeki fikri mülkiyet hakkının [devri / lisanslanması] ile ilgilidir.
Hakların Kapsamı:
– Kullanım alanı: [sektör/bölge/süre]
– Hak türü: [tam, münhasır, basit lisans]
– Tescil / başvuru numarası: [varsa ilgili sicil bilgisi]
Bedel ve Ödeme:
– Devir/Lisans bedeli: … TL
– Ödeme şekli: [peşin, taksit vb.]
Yükümlülükler:
– Tarafların sorumlulukları
– Hakların kötüye kullanım yasağı
– Gizlilik hükümleri
Uyuşmazlık:
Uyuşmazlıklarda [şu yer] mahkemeleri yetkilidir.
İmza:
Hak Sahibi: …………
Lisans Alan / Devralan: …………
Tarih: …./…./….
⚠️ Bu şablon sadeleştirilmiştir. Gerçek işlemlerde mutlaka hukuki danışmanlık alınmalı ve özelleştirilmiş sözleşme hazırlanmalıdır.
Müzakere Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken İpuçları
1. Hak Kapsamı Net Olsun
Hangi hakların lisanslandığı ya da devredildiği açıkça yazılmalıdır (örneğin “yayın hakkı”, “mobil kullanım”, “Avrupa pazarı”).
2. Süre ve Bölge Sınırı Belirleyin
Lisansın geçerli olduğu coğrafi alan ve süre tanımı sözleşmede yer almalıdır.
3. Bedel ve Ödeme Şartları Açık Olsun
Sabit ücret, gelirden pay alma, lisans başına ücret gibi bedel türleri şeffaf bir şekilde belirlenmelidir.
4. Sicile Tescil Edilebilirlik Kontrol Edilmeli
Devir ya da münhasır lisans tescil gerektiriyorsa ilgili kurumlara (TÜRKPATENT, MSG, vb.) bildirim yapılmalıdır.
5. İhlal ve Fesih Şartları Netleştirilmeli
Sözleşmeye aykırı kullanım durumunda nasıl bir yaptırım uygulanacağı açıkça yazılmalıdır.
6. Gizlilik ve Rekabet Yasağı Hükümleri Eklenmeli
Özellikle teknoloji ve yazılım devri sözleşmelerinde, tarafların ticari sırlarını koruma yükümlülüğü detaylandırılmalıdır.
Sonuç
Fikri mülkiyet haklarının devri veya lisanslanması, yalnızca bir belge imzalamaktan ibaret değildir. Bu hakların değeri, şirketin marka itibarı, teknolojik gücü ve pazar payı üzerinde doğrudan etkili olabilir. Bu nedenle her sözleşme, teknik ve hukuki ayrıntılarla uyumlu şekilde hazırlanmalıdır.
Unutmayın: Fikrin değeri, onu nasıl koruduğunuz ve yönettiğinizle ölçülür. Doğru sözleşme, fikri mülkiyetinizi korumanın ilk adımıdır.
Diğer yazılarımız:
Ticari Rehin Nedir? Taşınır ve Taşınmaz Rehin İşlemleri ile Hukuki Riskler (2025)
İflas Erteleme Nedir? Başvuru Şartları ve Süreç Adımları (2025)
Ticaret Siciline Kayıt Zorunluluğu Nedir? Şartlar, Belgeler ve Dilekçe Örneği (2025)
Anonim Şirketlerde Genel Kurul Çağrısı Nasıl Yapılır? Süreler, Usuller ve Örnek Dilekçe (2025)
Bakırköy Ticaret Hukuku Avukatı: Şirket İşlemleri ve Alacak Takibi (2025)
Bireysel Konkordato Nedir? Başvuru Süreci ve Şartları (2025)
Haksız Rekabet Nedir? Marka ve Patent İhlallerine Karşı Hukuki Adımlar (2025)
Küçükçekmece Ticaret Hukuku Avukatı: Şirket Kuruluşu ve Alacak Takibi (2025)
İflas İlanı Nedir? Alacaklıların Hakları ve Tasfiye Süreci (2025)
Anonim ve Limited Şirketlerde Kar Payı Dağıtımı: Usuller, Protokol ve Vergisel Yükümlülükler