Finansal kiralama sözleşmeleri (leasing sözleşmesi), ticari hayatta sıkça tercih edilen ve işletmelere büyük avantajlar sağlayan önemli bir sözleşme türüdür. İşletmelerin sermayelerini ekipman veya araç satın almak yerine farklı alanlarda değerlendirmesine olanak tanıyan bu yöntem, ticari faaliyetlerin sürdürülebilirliğini artırır.
Bu yazımızda, finansal kiralama sözleşmesi nedir, hangi mallar sözleşmeye konu olabilir, sözleşme nasıl kurulur, tarafların hak ve sorumlulukları nelerdir ve sözleşme nasıl sona erer gibi konulara detaylı şekilde değineceğiz.
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi Nedir?
Finansal kiralama sözleşmesi, kiralayanın bir malın kullanım hakkını belirli bir süre boyunca kiracıya devrettiği ve belirlenen süre sonunda mülkiyetin kiracıya geçmesini öngören bir sözleşme türüdür.
Bu sistemde, işletmeler büyük maliyetler gerektiren ekipmanları satın almak yerine, leasing yöntemiyle kullanım hakkına sahip olur. Örneğin, hastanelerde kullanılan gelişmiş tıbbi cihazlar veya üretim tesislerindeki sanayi makineleri genellikle leasing yöntemiyle kiralanır.
Finansal kiralama sözleşmesi ile:
- Kiracı, belirlenen süre boyunca malı kullanır.
- Kiralama süresi sonunda mülkiyet kiracıya geçebilir veya belirli bir bedelle satın alma hakkı tanınabilir.
- Kiralanan mal, sözleşme süresince kiralayanın mülkiyetinde kalır.
Bu sözleşme, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında düzenlenmiştir ve Borçlar Kanunu’ndaki klasik kira sözleşmelerinden tamamen farklıdır.
Finansal Kiralama Sözleşmesinin Konusu ve Tarafları
Kimler Taraf Olabilir?
6361 sayılı Kanun’a göre finansal kiralama sözleşmelerinde kiralayan sıfatına sahip olabilecek taraflar şunlardır:
- Finansal kiralama şirketleri,
- Katılım bankaları,
- Kalkınma ve yatırım bankaları.
Kiracı ise genellikle ticari faaliyet gösteren işletmelerden oluşur. Ancak, sadece tacirler değil, tüketiciler de kiracı olabilir.
Hangi Mallar Finansal Kiralamaya Konu Olabilir?
Sözleşmeye konu olan malın taşınır veya taşınmaz olup olmaması önemli değildir. Ancak, fikri ve sınai haklar finansal kiralama sözleşmelerine dahil edilemez.
Önceden yürürlükte olan düzenlemelerde bilgisayar yazılımları leasing kapsamına girmezken, 6361 sayılı yeni düzenleme ile yazılımlar da finansal kiralama sözleşmesine konu olabilmektedir.
Leasing ile kiralanabilen mallara örnekler:
- İnşaat makineleri,
- Endüstriyel üretim makineleri,
- Tıbbi cihazlar,
- Fabrika ve üretim tesisleri.
Finansal Kiralama Sözleşmesi Nasıl Kurulur?
Yazılı Şekil Şartı
Finansal kiralama sözleşmesi yazılı şekilde yapılmak zorundadır. Yazılı olmayan sözleşmeler geçersiz sayılır.
Sözleşme uzaktan iletişim araçları (elektronik imza, dijital platformlar vb.) ile de kurulabilir.
Tescil ve Şerh İşlemleri
- Taşınmaz mallar için tapu kütüğüne şerh düşülmelidir.
- Sicile kayıtlı mallar için ilgili sicile şerh edilmesi zorunludur.
- Kiralayan, sözleşmeyi Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği’ne bildirmekle yükümlüdür.
Bu tescil işlemleri yapılmazsa, üçüncü kişilere karşı malın finansal kiralamaya konu olduğu ileri sürülemez.
Tarafların Hak ve Borçları
Kiracının Yükümlülükleri
- Kira Bedelini Ödeme Zorunluluğu:
- Kiracı, sözleşmede belirlenen periyotlarda kira bedelini ödemek zorundadır.
- Malın Kullanımı ve Bakımı:
- Kiracı, sözleşme süresi boyunca malı özenle kullanmalıdır.
- Malın bakımı ve korunması kiracının sorumluluğundadır.
- Sigorta Yükümlülüğü:
- Leasing ile alınan malların sigortalanması zorunludur.
- Sigorta masrafları kiracı tarafından karşılanır.
Kiralayanın Yükümlülükleri
- Malın zamanında teslim edilmesi:
- Kiralayan, malı sözleşme tarihinden itibaren en geç 2 yıl içinde kiracıya teslim etmek zorundadır.
- Mülkiyet devri:
- Sözleşme süresi sonunda belirlenen şartlara göre mülkiyetin devri gerçekleşebilir.
Eğer kiralayan, malı zamanında teslim etmezse Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan hükümler uygulanır ve kiracı mağduriyet yaşarsa tazminat talep edebilir.
Finansal Kiralama Sözleşmesinin Sona Ermesi
Sözleşmenin Kendiliğinden Sona Erme Halleri
- Sözleşme süresinin dolması,
- Kiracının ölmesi veya iflas etmesi,
- Kiracının fiil ehliyetini kaybetmesi.
Fesih Durumları
- Kiracının ödeme yükümlülüğünü yerine getirmemesi:
- Kiracı, kira bedelini ödemezse ve 30 gün içinde borcunu kapatmazsa kiralayan sözleşmeyi feshedebilir.
- Taraflardan birinin sözleşmeye aykırı hareket etmesi:
- Kiracının malı amacı dışında kullanması,
- Malın ciddi zarar görmesi gibi durumlarda fesih hakkı doğar.
Sözleşmenin sona ermesi halinde, kiracı satın alma hakkını kullanmazsa malı iade etmek zorundadır.
Finansal Kiralama ile İlgili Sık Sorulan Sorular
1. Finansal Kiralama Sözleşmesi Ne Anlama Gelir?
Leasing, bir malın kiralanması ve belirlenen süre sonunda mülkiyetin kiracıya devredilmesini sağlayan sözleşmelerdir.
2. Finansal Kiralama Sözleşmesine Kimler Taraf Olabilir?
Kiralayan: Finansal kiralama şirketleri, yatırım bankaları, katılım bankaları.
Kiracı: Tacirler ve bireysel tüketiciler.
3. Taşınmaz Mallar Leasing Konusu Olabilir mi?
Evet. Taşınmazlar da finansal kiralama sözleşmesine konu olabilir.
4. Finansal Kiralama Sözleşmesi Uzatılabilir mi?
Evet. Sözleşme bitmeden 3 ay önce taraflar yeni şartlarla sözleşmeyi uzatabilir.
5. Kiracı Kira Bedelini Ödemezse Ne Olur?
Kiracı 30 gün içinde borcunu ödemezse kiralayan sözleşmeyi feshedebilir ve malı geri talep edebilir.
Sonuç
Finansal kiralama sözleşmesi, işletmelere büyük avantajlar sağlasa da hukuki altyapısının sağlam olması gerekir. Hatalı düzenlenen bir sözleşme, taraflar için büyük mali riskler oluşturabilir. Bu nedenle, sözleşme hazırlanırken bir avukattan hukuki destek alınması büyük önem taşır.
Diğer yazılarımız:
İş Sağlığı ve Güvenliği: Tanımı, Amaçları ve Yükümlülükler
Bayilik Sözleşmesi Nedir? Nasıl Hazırlanır?
Ticari Sözleşmelerde Ayıp ve Ayıp İhbarı Nedir? Hukuki Süreç ve Önemli Detaylar
Sözleşmelerde Cezai Şart Düzenlenmesi ve Uygulanması
E-Ticaret Sözleşmeleri: E-Ticaret Sitelerinde Bulunması Gereken Hukuki Metinler
Marka Hükümsüzlüğü Davası Nedir? Nasıl Açılır?
KVKK Aydınlatma Metni Nedir? Nasıl Hazırlanır?
Anonim Şirketlerde Sözleşmeli Avukat Bulundurma Zorunluluğu ve Yaptırımları
Hukuki Danışmanlık Hizmeti: Nedir, Nasıl Alınır ve Neden Önemlidir?