Velayet Davasında Hâkim Karar Kriterleri: Çocuğun Üstün Yararı ve Ebeveyn Yeterlilikleri

Velayet davaları, boşanma veya ayrılık sürecinde en hassas konulardan biridir. Çocuğun geleceğini ve ruh sağlığını doğrudan etkileyen bu davalarda hâkim, yalnızca tarafların iddialarını değil; çocuğun üstün yararını gözeterek çok sayıda kriteri titizlikle değerlendirir. Peki, hâkim velayet kararını verirken neleri dikkate alır?

1. Çocuğun Üstün Yararı İlkesi

Türk Medeni Kanunu ile Aile Mahkemeleri Hakimliği Yönetmeliği’ne göre, her türlü aile hukuku uygulamasında temel ilke, “çocuğun üstün yararı”dır. Hâkim;

Çocuğun fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimini,
İstikrarlı ve güvenli bir ortam içinde büyüyüp büyüyemeyeceğini,
Anne-baba ilişkilerinin çocuğa yansımasını
değerlendirerek karar verir.

2. Ebeveynlerin Fiziksel ve Psikolojik Yeterliliği

2.1. Bakım ve Şefkat Kapasitesi

Çocuğun günlük bakım ihtiyaçlarını (beslenme, giyinme, hijyen) karşılayıp karşılamadığı,
Sevgi, ilgi ve şefkat gösterme düzeyi,
Çocuğun psikolojik güvenliğini sağlayıp sağlayamadığı

2.2. Ahlaki ve Sosyal Çevre

Aile içinde şiddet, alkol veya madde bağımlılığı gibi olumsuz etkenlerin bulunup bulunmadığı,
Ebeveynlerin sosyal ve ekonomik çevresinin çocuğa uygunluğu

3. Yaş, Cinsiyet ve Çocuğun Görüşü

Özellikle 7 yaş ve üzeri çocukların, hâkimin uygun bulduğu hâllerde duruşmada dinlenmesi mümkündür.
Hâkim; görüşünü ifade eden çocuğun duygusal olgunluğunu, tercihlerini ve gerekçelerini değerlendirir.
Küçük yaş gruplarında ise uzman raporları ve pedagog tespitleri daha ağır basar.

4. Anne ile Baba Arasındaki İlişki Dengesi

Ebeveynler arasındaki işbirliği ve iletişim düzeyi,
Ortak karar alma yetisi ve anlayışı,
Çocuğun iki ebeveynden de sağlıklı biçimde faydalanabilmesi için gösterilen çaba

5. Yaşam Koşulları ve Sosyoekonomik Durum

Ebeveynlerin konut şartları, genişlik ve konfor (çocuğun kendine ait odası gibi),
Gelir durumu, eğitim ve sağlık masraflarını karşılama kapasitesi,
Aileye yakın akraba veya destekleyici sosyal çevre

6. Çocuğun Sağlık ve Eğitim İhtiyaçları

Sürekli takip gerektiren kronik bir hastalığı veya özel eğitim ihtiyacı bulunup bulunmadığı,
Yaşadığı şehirdeki okul, sağlık kurumu ve özel destek hizmetlerine erişim olanakları

7. Uzman Raporları ve Tanık Beyanları

Psikolog, pedagog veya sosyal hizmet uzmanı raporları,
Velayet hakkındaki uzman görüşleri,
Aile arkadaşları, akrabalar veya öğretmenlerin çocuğun gündelik hayattaki durumu hakkındaki tanıklıkları

8. Hâkimin Takdir Yetkisi ve Esnek Yaklaşımı

Her velayet dosyası benzersizdir; hâkim, yukarıdaki kriterler arasında denge kurarken geniş bir takdir yetkisi kullanır. Amaç, çocuğun ihtiyaçlarına en uygun kararı vermektir.

Sonuç
Velayet davalarında hâkim; çocuğun fiziksel, duygusal, eğitimsel ve sosyal gereksinimlerini bir bütün halinde değerlendirir. Anne ve babanın yeterlilikleri, yaşam koşulları, çocuğun görüşü ve uzman raporları, nihai kararı şekillendirir. Velayet konusunda hukuki destek, bu sürecin doğru yönetilmesi için kritik önemdedir. Çocuğunuzun geleceğini sağlıklı bir temelde güvence altına almak için deneyimli aile hukuku avukatlarımızla iletişime geçin!

Diğer yazılarımız:

Yoksulluk Nafakası Nedir? Boşanma Sonrası Yoksulluk Nafakası Şartları ve Başvuru Süreci

Yabancı Uyruklu Eşle Boşanma: Türkiye’de Boşanma Süreci ve Tanıma-Tenfiz İşlemleri

Ortak Velayet Nedir? Türkiye’de Ortak Velayet Talebi ve Hukuki Süreç

Boşanmada Mal Paylaşımı: Evlilik Süresince Edinilen Malların Bölüşümü ve Yasal Haklar

Evlat Edinme Davasında Şartlar ve Usul Kuralları

Çocukla Kişisel Görüşme Hakkı: Boşanma Sonrası Velayet ve Görüşme Düzenlemeleri

Çekişmeli Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat: Şartlar, Deliller ve Hukuki Süreç

Anlaşmalı Boşanma için 1 Yıl Şartı 3 Aylık Evliyim, Anlaşmalı Boşanabilir Miyim (1) (1)

İstanbul’da Boşanma Avukatı Nasıl Bulunur? Adım Adım Rehber

Koruma Kararı Başvuru Süreci ve Uygulama Yöntemleri

Nafaka Miktarı Nasıl Belirlenir? Yoksulluk ve İştirak Nafakası Hesaplama