Ticaret dünyasında, yapılan alışverişlerin ödemeleri her zaman anında gerçekleştirilmez. Küçük işletmelerde “veresiye” olarak bilinen bu sistem, kurumsal yapıda cari hesap olarak adlandırılır. Cari hesap, ticari faaliyetlerin düzenli ve sistemli bir şekilde yürütülmesini sağlar. Peki, cari hesap nedir ve cari hesap sözleşmesi nasıl yapılmalıdır? İşte detaylar…
Cari Hesap Sözleşmesi Nedir ?
Cari hesap, taraflar arasında yapılan ticari işlemler sonucunda borç ve alacak ilişkisinin kayıt altına alındığı hesap türüdür. Yapılan her alışveriş anında ödenmez, belirli periyotlarda borç-alacak mutabakatı sağlanarak ödeme gerçekleştirilir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 89. maddesinde cari hesap şu şekilde tanımlanmıştır:
“İki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip, bunları kalem kalem alacak ve borç şeklinde çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin sözleşme cari hesap sözleşmesidir.”
Cari hesap ilişkisi, tacirler arasında yaygın olmakla birlikte, tacir olmayanlar arasında da oluşturulabilir. Bu hesap, her işlem için ayrı ayrı takip yapılmasını önleyerek, borç ve alacakların toplu bir şekilde yönetilmesini sağlar.
Cari Hesap Sözleşmesi Süresi ve Hesap Devresi
Cari hesap ilişkisi belirli kurallar çerçevesinde yürütülmelidir. Bu kapsamda iki temel kavram öne çıkar:
- Cari Hesap Sözleşme Süresi:
- Belirli süreli sözleşmelerde, taraflar alacak ve borçlarını talep edebilecekleri bir süre belirler. Bu süre sonunda borçlu taraf, ödeme yapmakla yükümlüdür.
- Belirsiz süreli sözleşmelerde ise taraflar ödeme süresi belirlemez ve genellikle her yılın sonunda hesap kapatılarak mutabakat sağlanır.
- Hesap Devresi Süresi:
- Tarafların borç ve alacaklarını belirli periyotlarla inceleyerek farkı hesapladıkları dönemdir.
- Ticari hayatta taraflar hesap devresini kendi aralarında belirleyebilir. Eğer belirlenmezse, her yılın son günü hesap kapanış tarihi olarak kabul edilir (TTK 94. Madde).
Cari Hesap Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Cari hesap sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı olarak düzenlenmesi zorunludur. Yazılı yapılmadığı takdirde hukuki geçerliliği olmayacağı gibi ispat edilmesi de zorlaşır.
Türk Ticaret Kanunu’nun 89/2 maddesinde bu durum açıkça belirtilmiştir:
“Cari hesap sözleşmesi, yazılı yapılmadıkça geçerli olmaz.”
Bu nedenle, taraflar arasında borç ve alacakların güvence altına alınması için mutlaka yazılı bir cari hesap sözleşmesi düzenlenmelidir.
Cari Hesap Sözleşmesinde Alacak Tahsili ve İcra Takibi
Cari hesap sözleşmesi kapsamında taraflar belirli dönemlerde hesap mutabakatı yapar. Eğer borçlu ödeme yapmazsa, alacaklı hukuki yollara başvurabilir:
- İcra takibi başlatılabilir.
- Borçlu icra takibine itiraz ederse, itirazın iptali davası veya itirazın kaldırılması talebi ile mahkemeye başvurulabilir.
- Alacak, noter onaylı bir belgeye ya da resmi bir evraka dayanıyorsa, itirazın kaldırılması talep edilebilir. Aksi takdirde alacaklı, itirazın iptali davası açmak zorundadır.
Mahkeme sürecinde şu unsurlar incelenir:
- Taraflar arasında cari hesap sözleşmesinin olup olmadığı,
- Borcun faturaya dayanıp dayanmadığı,
- Faturanın borçluya usulüne uygun şekilde tebliğ edilip edilmediği,
- Borcun ticari defterlere işlenip işlenmediği.
Cari Hesap ile İlgili Diğer Konular
Cari hesap ticari hayatta önemli bir yere sahiptir. Aşağıdaki terimler de cari hesap yönetiminde sıkça karşımıza çıkar:
- Cari Hesap Programı: Borç ve alacakları dijital ortamda takip etmeye yarayan yazılımlar.
- Cari Hesap Defteri: Cari hesap hareketlerinin kayıt altına alındığı defter.
- Cari Hesap Ekstresi: Taraflar arasındaki borç ve alacakların dökümünü içeren belge.
- Cari Hesap Bakiyesi: Borç-alacak farkını gösteren güncel tutar.
- Cari Hesap İşlemleri: Borç-alacak kaydı, mutabakat, tahsilat ve ödeme süreçleri.
Eğer cari hesap sözleşmesi hazırlamak veya ticari alacakların hukuki sürecini yürütmek istiyorsanız, bir sözleşme avukatı ile çalışarak profesyonel destek alabilirsiniz.
Diğer yazılarımız:
Cari Hesap Sözleşmesi Nedir ve Nasıl Yapılır?
İş Sağlığı ve Güvenliği: Tanımı, Amaçları ve Yükümlülükler
Ticari Sözleşmelerde Ayıp ve Ayıp İhbarı Nedir? Hukuki Süreç ve Önemli Detaylar
Sözleşmelerde Cezai Şart Düzenlenmesi ve Uygulanması
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi Nedir ve Nasıl Yapılır?
E-Ticaret Sözleşmeleri: E-Ticaret Sitelerinde Bulunması Gereken Hukuki Metinler
Zorunlu Arabuluculuk Nedir? Nasıl İşler?
Hukuki Danışmanlık Hizmeti: Nedir, Nasıl Alınır ve Neden Önemlidir?