Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden biri olan arabuluculuk, tarafların anlaşmaya varmasını amaçlayan hızlı ve ekonomik bir çözüm yoludur. 2013 yılında Türkiye’de uygulanmaya başlanan bu yöntem, 2018 ve 2019 yıllarında bazı dava türleri için zorunlu hale getirilmiştir.
Bu kapsamda, iş hukukundan doğan uyuşmazlıklar (01.01.2018) ve ticari davalar (01.01.2019) için arabuluculuk dava açılmadan önce yerine getirilmesi gereken bir şart haline gelmiştir.
Zorunlu Arabuluculuk Nedir?
Zorunlu arabuluculuk, tarafların mahkemeye başvurmadan önce bir arabulucu eşliğinde müzakere ederek anlaşmaya varmaya çalıştığı zorunlu bir süreçtir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 5/A maddesine göre:
“Ticari davalarda, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat taleplerinde, dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur.”
Yani, ticari uyuşmazlıklarda ve iş davalarında mahkemeye gitmeden önce arabuluculuk görüşmelerinin tamamlanması gerekmektedir. Eğer arabuluculuk süreci tamamlanmadan dava açılırsa, mahkeme davayı usul yönünden reddeder.
Uyuşmazlığın Ortaya Çıkış Tarihi Önemli mi?
Arabuluculuk zorunluluğu, uyuşmazlığın ne zaman meydana geldiğinden bağımsız olarak, davanın açıldığı tarihe bağlıdır.
Örneğin:
- Uyuşmazlık 2018’den önce doğmuş olsa bile, eğer dava 2019’dan sonra açılıyorsa arabuluculuk sürecinin tamamlanması gerekir.
İhtiyari Arabuluculuk Nedir?
Zorunlu arabuluculuğun dışında, taraflar kendi istekleriyle ihtiyari (gönüllü) arabuluculuk sürecine de başvurabilir.
- İhtiyari arabuluculukta, taraflar kendi belirledikleri bir arabulucu eşliğinde müzakereler yapabilir.
- Eğer süreç olumsuz sonuçlanırsa, zorunlu arabuluculuğa tabi bir davada tekrar arabuluculuğa başvurulması gerekir.
Zorunlu Arabuluculuk Süreci Ne Kadar Sürer?
Kanuna göre, ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk süreci en fazla 6 hafta içerisinde tamamlanmalıdır.
- Normal süre: 6 hafta
- Zorunlu hallerde ek süre: +2 hafta (Toplamda en fazla 8 hafta)
Eğer bu süre içinde taraflar anlaşamazsa, arabulucu süreci sonlandırarak taraflara anlaşmazlık belgesi verir ve dava açma hakkı doğar.
Arabuluculuk Başvurusu Nasıl Yapılır?
Arabuluculuk başvurusu iki farklı yöntemle yapılabilir:
- Adliyelerdeki Arabuluculuk Büroları:
- Kişiler, bulundukları yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurarak süreci başlatabilirler.
- UYAP Üzerinden Online Başvuru:
- Elektronik imza (e-imza) veya mobil imza kullanarak UYAP sistemi üzerinden başvuru yapılabilir.
Başvurudan sonra, atanan arabulucu taraflarla iletişime geçerek bir toplantı tarihi belirler.
Arabuluculuk Ücreti Kim Tarafından Ödenir?
- Taraflar anlaşamazsa: Arabuluculuk ücreti Adalet Bakanlığı tarafından karşılanır.
- Taraflar anlaşırsa: Ücret, taraflar arasında eşit olarak paylaşılır veya farklı bir ödeme planı üzerinde anlaşabilirler.
Arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi kapsamında belirlenir.
Arabuluculukta Anlaşma Sağlanması
Arabuluculuk, mahkemeye gitmeden anlaşmazlıkları çözmek için büyük avantajlar sunar.
- Dava süreci genellikle uzun ve masraflıdır. Arabuluculuk ile taraflar hızlı ve düşük maliyetli bir şekilde anlaşabilir.
- Gizlilik sağlanır, mahkemeye taşınmadan tarafların uyuşmazlıklarını çözmesi mümkün olur.
- İlişkiler korunur, özellikle iş veya ticari anlaşmazlıklarda taraflar uzun süreli iş ilişkilerine zarar vermeden çözüm bulabilir.
Bu süreçte, deneyimli bir avukattan destek almak, anlaşmanın hukuki açıdan doğru ve sağlam olmasını sağlar.
Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki Uyuşmazlıklar
1. İş Hukuku Uyuşmazlıkları
01.01.2018 tarihinden itibaren, iş hukukundan doğan bazı davalarda arabuluculuk zorunludur:
- İşçi alacakları (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai vb.)
- İşe iade davaları
2. Ticari Uyuşmazlıklar
01.01.2019’dan itibaren, belirli ticari davalarda arabuluculuk şartı getirilmiştir.
- Alacak ve tazminat talepleri
- Ticari sözleşmelerden kaynaklanan anlaşmazlıklar
- Şirketler arası ticari uyuşmazlıklar
Arabuluculuk Sürecinde Avukatın Önemi
- Arabuluculuk sürecinde uzman bir avukat tarafından temsil edilmek, hak kayıplarını önlemek açısından büyük önem taşır.
- Arabuluculuk tutanakları mahkemeye taşınabilir, bu nedenle yanlış ya da eksik bir ifade dava sürecini olumsuz etkileyebilir.
- Avukat, sürecin doğru yürütülmesini sağlar ve en iyi sonucu elde etmek için strateji belirler.
Sonuç
Zorunlu arabuluculuk, iş ve ticari davalarda mahkemeye gitmeden önce çözüm aramak için bir ön koşuldur. Hızlı, düşük maliyetli ve gizlilik sağlayan bir yöntemdir.
Eğer ticari veya iş hukukundan kaynaklanan bir uyuşmazlığınız varsa, önce arabulucuya başvurmanız gerekir. Sürecin başarılı geçmesi için hukuki destek alarak hareket etmek en sağlıklı yöntem olacaktır.
Diğer yazılarımız:
İş Sağlığı ve Güvenliği: Tanımı, Amaçları ve Yükümlülükler
Sözleşmelerde Cezai Şart Düzenlenmesi ve Uygulanması
Marka Hükümsüzlüğü Davası Nedir? Nasıl Açılır?
KVKK Aydınlatma Metni Nedir? Nasıl Hazırlanır?
Hukuki Danışmanlık Hizmeti: Nedir, Nasıl Alınır ve Neden Önemlidir?