Günlük hayatta meydana gelen zararların önemli bir bölümü, taraflar arasında herhangi bir sözleşme ilişkisi bulunmaksızın oluşur. Bir kişinin diğerine zarar vermesi durumunda, bu eylem haksız fiil olarak değerlendirilir ve zarar görenin tazminat davası açma hakkı doğar.
Bu yazıda, haksız fiil nedir, hangi tür zararlar tazminat doğurur, maddi ve manevi tazminat hangi şartlarla talep edilir ve Türk Borçlar Kanunu’na göre sorumluluk hangi esaslara dayanır, tüm yönleriyle açıklanmıştır.
Haksız Fiil Nedir?
Haksız fiil, bir kişinin kusurlu ve hukuka aykırı davranışı sonucu bir başkasına zarar vermesidir. Bu tür eylemler sözleşmeye dayanmaz; tamamen dışsal zarar doğuran eylemlerdir.
📌 Türk Borçlar Kanunu m. 49:
“Bir kimse, kusurlu ve hukuka aykırı bir fiiliyle başkasına zarar verirse bu zararı gidermekle yükümlüdür.”
Haksız Fiil Sorumluluğunun Şartları
- Hukuka aykırı bir fiil olmalı
– Kasıtlı ya da ihmal sonucu zarar doğmalı - Zarar meydana gelmeli
– Maddi ya da manevi bir kayıp oluşmalı - Kusur bulunmalı
– Failin kusurlu olması gerekir (kasıt, ihmal, tedbirsizlik) - Fiil ile zarar arasında nedensellik ilişkisi olmalı
– Eylem doğrudan zarara yol açmalı
Bu dört unsur birlikte bulunmuyorsa tazminat yükümlülüğü doğmaz.
Maddi Tazminat Neleri Kapsar?
- Zarar görenin malvarlığındaki azalma
- Tedavi giderleri, iş gücü kaybı
- Eşya veya araç hasarı
- Kazanç kaybı
- Ek masraflar (bakıcı, ilaç vb.)
Manevi Tazminat Hangi Durumlarda Talep Edilir?
- Bedensel zararlar (yaralanma, sakatlık)
- Kişilik haklarına saldırı (hakaret, iftira, özel hayatın ihlali)
- Ölüm halinde yakınların acısının karşılanması
- Uzun süreli ruhsal travmalar, itibar kaybı
📌 Tazminat miktarını hakim belirler. Zarar görenin sosyal durumu, zararın etkisi ve olayın niteliği dikkate alınır.
Kimler Haksız Fiilden Sorumlu Tutulabilir?
- Fiili bizzat gerçekleştiren kişi
- Fiili işleyen kişinin bağlı bulunduğu kurum (örneğin işveren)
- Bazı durumlarda ebeveynler, öğretmenler, vasiler
Örneğin bir okulda öğrencinin yaralanmasına öğretmenin ihmali sebep olmuşsa, hem öğretmen hem okul yönetimi sorumlu tutulabilir.
Zamanaşımı Süresi
- Zarar ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl
- Her halükârda fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıl
- Ceza gerektiren fiillerde ceza zamanaşımı uygulanır
Örnek Haksız Fiil Davası Dilekçesi
T.C. …………… ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE
DAVACI: Ayşe KARA – TCKN: ……
DAVALI: Ali DEMİR – TCKN: ……
KONU: Haksız fiil nedeniyle 30.000 TL maddi ve 20.000 TL manevi tazminat talebimizdir.
AÇIKLAMALAR:
01.03.2024 tarihinde davalı, müvekkilime ait araca çarpmış ve müvekkilimin hastaneye kaldırılmasına neden olmuştur. Olay trafik tespit tutanağı ve kamera kayıtlarıyla sabittir. Bu olay sonucunda müvekkilim hem malvarlığı zararı hem de ruhsal çöküntü yaşamıştır. Haksız fiil sebebiyle tazminata karar verilmesini talep ediyoruz.
DELİLLER: Kamera kayıtları, doktor raporu, tanık beyanı
SONUÇ VE TALEP: Davamızın kabulüyle 30.000 TL maddi, 20.000 TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini saygıyla arz ederiz.
Tarih – İmza
Sık Sorulan Sorular
Zararın büyüklüğü nasıl ispat edilir?
➡️ Fatura, rapor, iş göremezlik belgesi gibi belgelerle desteklenmelidir.
Bir olay hem ceza hem tazminat davasına konu olabilir mi?
➡️ Evet. Ceza davası sonuçlanmasa da tazminat davası açılabilir.
Ölen kişinin yakınları manevi tazminat talep edebilir mi?
➡️ Evet. Anne, baba, eş, çocuk gibi yakınlar bu hakkı kullanabilir.
Kusursuz kişi de haksız fiilden sorumlu olabilir mi?
➡️ Evet. Bazı özel durumlarda (örneğin tehlike sorumluluğu) kusur aranmaz.
Sonuç
Haksız fiil sonucu uğranılan zararlar, Türk Borçlar Kanunu ile güçlü şekilde koruma altına alınmıştır. Zarar gören kişi, hem maddi hem de manevi zararlarını mahkeme kararıyla tazmin ettirme hakkına sahiptir. Bu tür davalarda, olayın belgelenmesi ve delillerin güçlü sunulması büyük önem taşır.
Unutmayın: Zarar hukuken görmezden gelinemez. Haklıysanız tazminat sizin hakkınızdır.
Diğer yazılarımız:
Temerrüt Faizi Nedir, Nasıl Hesaplanır? 2025 Güncel Yasal Oranlar ve Örnek Hesaplama
Sözleşmenin Haksız Feshi Nedir? Tazminat Hakkı ve Dava Süreci [2025 Rehberi]
Cayma Hakkı Nedir? Tüketici Sözleşmelerinde Süre, Şartlar ve İade Rehberi [2025]
Zamanaşımı Nedir? Süreler, İtiraz ve Hukuki Sonuçlar [2025 Rehberi]
İcra Takibi Nasıl Başlatılır? Adım Adım Süreç ve Dilekçe Rehberi [2025]
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedir?
İbraname (İbra Sözleşmesi) Nedir?