İş Sağlığı ve Güvenliği İhlalleri ve İşçinin Hakları (2025 Rehberi)
İşyerinde güvenli ve sağlıklı bir ortamda çalışmak her çalışanın anayasal hakkıdır. İşverenin, çalışanların sağlığını ve güvenliğini koruyacak tüm önlemleri alması yasal bir zorunluluktur. Ancak uygulamada pek çok iş kazası ve meslek hastalığı, gerekli tedbirlerin alınmamasından kaynaklanmaktadır.
Bu yazımızda; iş sağlığı ve güvenliği (İSG) ihlali nedir, işçinin bu durumda sahip olduğu haklar nelerdir, hangi mercilere başvurulabilir ve hangi tazminatlar talep edilebilir gibi sorulara güncel ve kapsamlı yanıtlar sunuyoruz.
İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir?
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre, İSG; işin yürütülmesi sırasında çalışanların sağlığına ve güvenliğine yönelik riskleri önlemek amacıyla alınan bilimsel ve sistematik tedbirler bütünüdür.
İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamındaki Yükümlülükleri
İşverenin temel yükümlülükleri şunlardır:
- ✅ Risk değerlendirmesi yapmak
- ✅ Çalışanları eğitmek ve bilgilendirmek
- ✅ Kişisel koruyucu donanım sağlamak
- ✅ İSG uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmek
- ✅ Acil durum planları hazırlamak
- ✅ Denetim ve gözetim sağlamak
İş Sağlığı ve Güvenliği İhlali Nedir?
İşverenin yukarıdaki yükümlülükleri eksik veya hiç yerine getirmemesi durumunda İSG ihlali meydana gelir.
Örnek İSG İhlalleri:
- Güvenlik ekipmanı verilmemesi (kask, eldiven, gözlük vb.)
- Yangın tahliye planının olmaması
- Kimyasallarla çalışırken yeterli önlemin alınmaması
- Eğitim almamış işçinin tehlikeli işe başlatılması
- Aydınlatma, havalandırma veya ergonomi eksikliği
İşçinin Hakları Nelerdir?
İSG ihlaliyle karşılaşan işçi şu haklara sahiptir:
1. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
📌 6331 sayılı Kanun m.13 – 4857 sayılı Kanun m.13
Hayati tehlike oluşturan ciddi risk varsa işçi, işverenin onayını almadan çalışmayı durdurabilir. Bu sürede ücret ödenmeye devam eder.
2. İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Fesih Hakkı
📌 4857 sayılı İş Kanunu m.24/II-ğ
İSG önlemleri alınmıyorsa, işçi haklı nedenle işten ayrılabilir ve kıdem tazminatını talep edebilir.
3. İSG Kurullarına Başvuru Hakkı
50’den fazla çalışanı bulunan işyerlerinde kurulan İSG kurullarına şikâyet edilebilir.
4. İş Müfettişine veya CİMER’e Başvuru
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı iş müfettişleri ve ALO 170, CİMER gibi kanallar üzerinden şikâyet yapılabilir.
📌 Tespitte bulunulursa işverene idari para cezası verilir, iş durdurulabilir.
İş Kazası ve İSG İhlalinde Tazminat Hakkı
İSG yükümlülüğünün ihlali sonucu meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle işçi veya yakınları aşağıdaki tazminatları talep edebilir:
1. Maddi Tazminat
- Tedavi masrafları
- Gelir kaybı (iş göremezlik)
- Ölüm halinde destekten yoksun kalma tazminatı
2. Manevi Tazminat
- Acı, ıstırap ve ruhsal zararlar
- Vücut bütünlüğü veya yaşam kalitesi kaybı
📌 Tazminat miktarı; işverenin kusur oranı, bilirkişi raporu ve SGK kayıtlarına göre belirlenir.
İş Sağlığı ve Güvenliği İhlaline Karşı Dava Süreci
Adım 1: İş kazası veya meslek hastalığı derhal SGK’ya bildirilmelidir.
Adım 2: İş müfettişlerinden kusur tespiti yapılması talep edilir.
Adım 3: İş Mahkemesi’nde tazminat davası açılır.
Adım 4: Mahkeme sürecinde tanık, SGK kayıtları, sağlık raporları sunularak tazminat talep edilir.
Sıkça Sorulan Sorular
✔️ İSG ihlali nedeniyle işten ayrıldım, tazminat alabilir miyim?
Evet. Bu durum haklı nedenle fesih sayılır. Kıdem tazminatına hak kazanırsınız.
✔️ İş kazasına sebep olan işveren ceza alır mı?
Evet. Taksirle yaralama veya ölüme sebep olma suçlarından cezai sorumluluğu doğabilir.
✔️ İhbar tazminatı alabilir miyim?
Haklı fesihte işçi ihbar tazminatı alamaz ancak kıdem tazminatı ödenir.
✔️ İSG şikayetimi nereye yapabilirim?
- ALO 170
- CİMER
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
- İŞKUR
Sonuç: Sağlık ve Güvenlik Haktır, İhmal Edilemez!
İş sağlığı ve güvenliği; sadece mevzuat gereği alınan tedbirlerden ibaret değildir. Bu hak, doğrudan yaşam hakkını ilgilendirir. İhlal durumunda işçi; çalışmaktan kaçınabilir, işten ayrılabilir, tazminat ve cezai yaptırımlar yoluna gidebilir.
Unutmayın: Hayatınızı tehlikeye atan koşullarda çalışmak zorunda değilsiniz. Yasal haklarınızı kullanmaktan çekinmeyin!
Diğer Yazılarımız:
İşe İade Davası Nedir? 2025 Güncel Rehber
Analık İzni ve Süt İzni Hakları: İşverenin Yükümlülükleri Nelerdir? (2025 Rehberi)
Bakırköy İş Hukuku Avukatı: İşçi ve İşveren Haklarınız İçin Rehber
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Feshi: Geçerli Sebepler ve Tazminat Hakları
Deneme Süresi Feshi: Haksız Feshi İspat Etme ve İşe İade İmkanı
İş Yerinde Ayrımcılık ve Taciz: İşçinin Hakları ve Hukuki Koruma Yolları
Esnek Çalışma Modelleri ve İşverenin Yasal Yükümlülükleri – 2025 Rehberi