Kadın çalışanların gebelik ve doğum süreçlerinde iş yaşamıyla özel hayatı dengeli biçimde sürdürmeleri için analık izni ve süt izni büyük önem taşır. Bu haklar hem annenin iş güvencesini hem de bebeğin sağlıklı gelişimini güvence altına alır. İşverenin bu konudaki yükümlülüklerini yerine getirmesi, yalnızca bir yasal zorunluluk değil aynı zamanda bir sosyal sorumluluktur.
Bu yazıda, analık izni ve süt izni nedir, kimler yararlanabilir, süreleri ne kadardır ve işverenin bu süreçteki yükümlülükleri nelerdir? gibi soruların tümüne kapsamlı yanıtlar sunuyoruz.
Analık İzni Nedir?
Analık izni, kadın çalışanın hamilelik ve doğum nedeniyle işten geçici olarak ayrılmasını sağlayan, 4857 sayılı İş Kanunu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında güvence altına alınmış bir haktır.
📌 Süresi:
- Doğum öncesi 8 hafta
- Doğum sonrası 8 hafta
→ Toplam 16 hafta ücretli izin hakkı tanınır. - Çoğul gebeliklerde doğum öncesi süreye 2 hafta eklenir (18 hafta olur).
- Doktor onayıyla, doğuma 3 haftaya kadar çalışılabilir; bu süre doğum sonrası izne eklenir.
Doğum Sonrası Ek Haklar Nelerdir?
- Kadın çalışan, 16 haftalık ücretli iznin ardından 6 aya kadar ücretsiz izin talep edebilir.
- Ücretsiz izin süresince iş sözleşmesi askıdadır, işveren tarafından feshedilemez.
- İşveren, bu talebi reddedemez.
Süt İzni Nedir?
Süt izni, doğum yapan kadın çalışana bebeğini emzirmesi amacıyla verilen ücretli yasal izindir.
📌 Süresi:
- Doğumdan itibaren ilk 1 yıl boyunca,
- Günde 1.5 saat (90 dakika) süt izni hakkı vardır.
📌 Kullanım şekli çalışanın tercihine göre belirlenebilir:
İşin başında, sonunda veya gün içinde herhangi bir zamanda olabilir.
📌 Süt izni ücretlidir, çalışılan süreden sayılır.
İşverenin Yasal Yükümlülükleri Nelerdir?
İşverenin analık ve süt iznine ilişkin yükümlülükleri şunlardır:
✅ 1. İzinleri Zamanında ve Eksiksiz Tanımak
- İşveren, kadın çalışanın analık veya süt izni talebini engelleyemez.
- Bu nedenlerle iş akdinin feshi halinde geçersiz fesih söz konusu olur.
✅ 2. Ücret ve SGK Bildirimleri
- Analık izninde ücretler SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği olarak ödenir.
- İşveren bu dönemde SGK’ya eksik gün bildirimi yapar; iş sözleşmesi askıdadır.
✅ 3. Süt İznini Çalışma Süresi Saymak
- Süt izni günlük çalışma süresinden düşülmeli ve ücret kesintisi yapılmamalıdır.
- Bu sürede fazla mesai yaptırılamaz.
✅ 4. İş Güvencesi Sağlamak
- Hamilelik ve doğum nedeniyle işten çıkarma durumunda işveren, ayrımcılık tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
- Kadın çalışan, hamileliği nedeniyle ayrımcılığa uğrarsa, 4857 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında dava açma hakkına sahiptir.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Süt izni toplu kullanılabilir mi?
➡️ Hayır. Günlük 1.5 saatlik süre şeklinde kullanılmalıdır. Ancak işverenle anlaşma sağlanırsa pratikte farklı düzenlemeler yapılabilir.
2. Doğum öncesi çalışmaya devam edersem doğum sonrası iznim azalır mı?
➡️ Hayır. Doğuma 3 haftaya kadar çalışmanız halinde, bu süre doğum sonrası izninize eklenir.
3. Doğum yapan çalışanı işten çıkarabilir miyim?
➡️ Hayır. Analık iznindeki bir çalışanı işten çıkarmak hukuken geçersizdir ve işe iade davası açılabilir.
4. Ücretsiz izin dönüşü işçi işe başlamazsa ne olur?
➡️ İşçi haklı bir neden göstermeden işbaşı yapmazsa, işveren devamsızlık gerekçesiyle fesih yoluna gidebilir.
Sonuç: Annelik Hakkı, İş Güvencesi Demektir
Analık izni ve süt izni, sadece kadına değil; aynı zamanda çocuğun sağlığına, ailenin refahına ve toplumdaki eşitliğe hizmet eden vazgeçilmez haklardandır. İşverenin bu süreçteki yükümlülüklere titizlikle uyması, çalışanların da haklarını bilinçli şekilde talep etmesi gerekir.
Unutmayın: Bu haklar ertelenemez, devredilemez ve işverenin takdirine bağlı değildir. Yasal korumanız altındadır.
Diğer Yazılarımız:
İşe İade Davası Nedir? 2025 Güncel Rehber
İş Sağlığı ve Güvenliği İhlallerine Karşı İşçinin Hakları ve Tazminat
Bakırköy İş Hukuku Avukatı: İşçi ve İşveren Haklarınız İçin Rehber
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Feshi: Geçerli Sebepler ve Tazminat Hakları
Deneme Süresi Feshi: Haksız Feshi İspat Etme ve İşe İade İmkanı
İş Yerinde Ayrımcılık ve Taciz: İşçinin Hakları ve Hukuki Koruma Yolları
Esnek Çalışma Modelleri ve İşverenin Yasal Yükümlülükleri – 2025 Rehberi