Deneme Süresi Feshi: İşçinin Hakları ve Dava Yolları (2025 Rehberi)
İş sözleşmelerinde yer alan deneme süresi, hem işveren hem de işçi için kısa vadeli gözlem ve değerlendirme fırsatı sunar. Ancak bu süre zarfında yapılan fesihlerin keyfi ya da kötü niyetli olması, çalışan açısından ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Peki, deneme süresi boyunca yapılan fesihler tamamen sınırsız mı? Hangi durumlarda dava açılabilir?
Bu yazımızda, deneme süresi nedir, fesih nasıl yapılır, işçinin hakları nelerdir ve haksız fesih nasıl ispatlanır sorularına kapsamlı yanıt veriyoruz.
Deneme Süresi Nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 15. maddesine göre, iş sözleşmesine tarafların anlaşması ile en fazla 2 ay (toplu iş sözleşmesi ile 4 aya kadar) deneme süresi konulabilir.
📌 Bu süre içinde taraflar, sözleşmeyi ihbar süresi ve tazminat ödemeden feshedebilir.
➡️ Deneme süresi, belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmelerinde kararlaştırılabilir.
Deneme Süresinde Fesih Nasıl Yapılır?
Deneme süresi içindeki fesih için:
- ✅ Yazılı bildirim yeterlidir
- ✅ Gerekçe gösterme zorunluluğu yoktur
- ✅ Tazminat veya ihbar süresi aranmaz
📌 Ancak bu hak, keyfi ve kötü niyetli şekilde kullanılamaz.
Haksız Fesih Nedir?
Deneme süresinde fesih hakkı, sınırsız değildir. Aşağıdaki durumlarda yapılan fesihler haksız ve hukuka aykırı sayılır:
- 🔴 Cinsiyet, hamilelik, din, dil, etnik köken gibi ayrımcı gerekçeler
- 🔴 İşçinin sendikal faaliyetleri nedeniyle yapılan fesih
- 🔴 Mobbing ve psikolojik baskı sonucu istifa ettirme
- 🔴 Feshin aslında deneme süresiyle ilgisiz olması
Bu tür fesihler, kötü niyetli fesih kapsamında değerlendirilir.
Haksız Fesih Nasıl İspatlanır?
İşçi, fesih işleminin kötü niyetli veya ayrımcı olduğunu delillerle ispatlayabilir.
Geçerli Delil Türleri:
- 📌 Tanık beyanları
- 📌 İş içi yazışmalar, e-postalar, mesajlar
- 📌 Kamera kayıtları (hukuka uygun şekilde)
- 📌 Performans değerlendirme belgeleri
- 📌 Sendika üyelik belgeleri (sendikal neden iddiası varsa)
Deneme Süresinde İşe İade Davası Mümkün mü?
Normalde deneme süresi içinde yapılan fesihlerde işe iade davası açılmaz. Ancak şu istisnalar söz konusudur:
- ➡️ Fesih, sendikal gerekçeyle yapılmışsa
- ➡️ Ayrımcılık yasağı ihlal edilmişse
- ➡️ Deneme süresi gerekçesi görünürde olup, esas neden farklıysa
📌 Bu durumda işe iade davası açılabilir.
Şartlar:
- İşyerinde en az 30 işçi çalışmalı
- İşçi en az 6 aylık kıdeme sahip olmalı
(Sendikal fesihte 6 ay şartı aranmaz)
Talep Edilebilecek Haklar
Haksız veya kötü niyetli fesih durumunda işçi şu tazminatları talep edebilir:
- 🟢 Ayrımcılık Tazminatı (İş Kanunu m.5)
- 🟢 Sendikal Tazminat (6356 Sayılı Kanun m.25)
- 🟢 Manevi Tazminat (Kişilik haklarının ihlali hâlinde)
- 🟢 Kıdem Tazminatı (Haklı nedenle fesih varsa)
- 🟢 İşe İade + Boşta Geçen Süre Ücreti (Geçerli ise)
İşveren Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler
İşveren, deneme süresi feshi uygularken şu hususlara dikkat etmelidir:
- ✅ Deneme süresi açıkça sözleşmede belirtilmelidir
- ✅ Süre 2 ayı (toplu iş sözleşmesiyle 4 ayı) aşmamalıdır
- ✅ Fesih, yazılı ve gerekçeli olmasa da kötü niyet taşımamalıdır
- ✅ İşçinin sendikal veya anayasal hakları gözetilmelidir
- ✅ Gerekirse performans raporlarıyla belge sunulmalıdır
Yargıtay Kararı Örneği
“Deneme süresi gerekçesiyle yapılan fesih, gerçekte işçinin sendika üyeliği nedeniyle yapılmış olup, feshin kötü niyetli olduğu sabittir. İşçi lehine sendikal tazminata hükmedilmiştir.”
— Yargıtay 9. HD, E.2021/10054, K.2022/3301
Sonuç: Deneme Süresi Keyfi Fesih Yetkisi Değildir
Deneme süresi, taraflara tanınan bir gözlem süresidir ancak bu hak, sınırsız değildir. İşveren, ayrımcılık yasağını ihlal eden, sendikal nedenli veya kötü niyetli bir fesihte bulunamaz. İşçi de haklarının ihlal edildiği durumda yargı yoluna başvurabilir.
📌 Unutmayın: Deneme süresi bahanesiyle yapılan haksız uygulamalara karşı hukuki yollara başvurmak mümkündür. Haklarınızı bilin, koruyun.
Diğer Yazılarımız:
İşe İade Davası Nedir? 2025 Güncel Rehber
İş Sağlığı ve Güvenliği İhlallerine Karşı İşçinin Hakları ve Tazminat
Analık İzni ve Süt İzni Hakları: İşverenin Yükümlülükleri Nelerdir? (2025 Rehberi)
Bakırköy İş Hukuku Avukatı: İşçi ve İşveren Haklarınız İçin Rehber
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Feshi: Geçerli Sebepler ve Tazminat Hakları
İş Yerinde Ayrımcılık ve Taciz: İşçinin Hakları ve Hukuki Koruma Yolları
Esnek Çalışma Modelleri ve İşverenin Yasal Yükümlülükleri – 2025 Rehberi