Borçlunun borcunu ödememesi hâlinde alacaklının, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK) kapsamında haciz yoluna başvurması mümkündür. Haciz süreci; borçlunun taşınır/taşınmaz malları, üçüncü kişiler nezdindeki hakları veya banka hesapları gibi finansal kaynakları üzerinde işlem yapılarak borcun karşılanmasını amaçlar. Bu bağlamda, borçlunun bankalarda bulunan hesapları da haczedilerek alacağın tahsil edilmesi sıklıkla görülen uygulamalardan biridir. Ancak bazı hesaplar ve gelir kalemleri, kanunen haczedilemez niteliğe sahip olduğundan banka hesabına haciz konulması halinde bu hususlara dikkat edilmesi gerekebilir.
Hangi Durumlarda Banka Hesabına Haciz Uygulanabilir?
- Takibin Kesinleşmiş Olması:
İcra takibi başlatıldıktan sonra, borçlu itiraz etmemiş veya itiraz etmişse de itirazı kaldırılmış olmalıdır. Takibin kesinleşmesiyle birlikte alacaklı, icra dairesinden borçlunun banka hesaplarına haciz konulmasını talep edebilir. - Borçlunun Borcu Ödememesi:
Ödeme emrinde belirtilen süre içinde borç ödenmez veya anlaşmalı bir yapılandırma yapılmazsa, alacaklı haciz yoluyla tahsilat talebinde bulunur. İcra müdürü, alacaklının talebi doğrultusunda bankalara haciz müzekkeresi veya haciz ihbarnamesi göndererek hesapların bloke edilmesini sağlar. - Borçlunun Mallarının Yetersizliği veya Uygun Görülmemesi:
Taşınmaz veya taşınır mallar borcu karşılamaya yetmiyor ya da hızlı tahsil imkânı sağlayamıyorsa, alacaklı banka hesaplarının haczini tercih edebilir. Online sorgulama sistemiyle (UYAP) borçlunun sahip olduğu hesaplar kolayca tespit edilebilir.
Banka Hesaplarına Haciz Konulmasının Yasal Temeli
İcra ve İflas Kanunu’nun 78. maddesi, haciz işleminin nasıl gerçekleşeceğini düzenler. Buna göre;
- Ödeme emrindeki sürenin geçmesi veya borçlunun itirazının kaldırılması sonrasında, alacaklı herhangi bir ek aşamayı beklemeden haciz talebinde bulunabilir.
- UYAP üzerinden online sorgulama yapılarak borçlunun mal varlığı veya banka hesapları tespit edilebilir ve elektronik ortamda haciz konulması istenebilir.
- Elde edilen bilgilerin gizliliği önemlidir ve bu veriler hukuka aykırı şekilde paylaşılamaz.
Borçlunun Haciz Durumunda Sahip Olduğu Haklar
Banka hesabına haciz konulması hâlinde borçlunun da kanuni hakları bulunmaktadır:
- İtiraz ve Şikâyet Hakkı:
- Haczedilen hesap veya malvarlığının kanunen haczedilemeyecek nitelikte olduğunu düşünüyorsa, itiraz veya şikâyet yoluna gidebilir.
- İcra dairesinin haciz işlemini “yasal dayanak” olmadan yaptığı iddiası varsa, icra mahkemesine şikâyette bulunularak kararın iptali talep edilebilir.
- Haciz Kaldırma (Ödeme) Hakkı:
- Borçlu, söz konusu borcu kısmen veya tamamen ödeyerek hesap üzerindeki haczin kaldırılmasını talep edebilir.
- Ödeme sonrasında icra dairesi, ilgili bankaya haczin kaldırıldığına dair bildirimde bulunur.
- Kanuna Aykırı Uygulamalara Karşı Korunma:
- Eğer hesap blokesinin kapsamı, kanunun öngördüğü sınırları aşıyorsa ya da doğrudan haczedilemeyecek gelirler bloke edildiyse, borçlu hukuki yollara başvurarak hesap blokajının kaldırılmasını sağlayabilir.
Hangi Banka Hesaplarına Haciz Konulamaz?
Her ne kadar temel kural, borca yetecek miktarın borçlunun banka hesabından kesilmesi yönünde olsa da bazı gelir ve hesapların haczi kanunen mümkün değildir. Bunlar arasında:
- Kanunen Haczi Mümkün Olmayan Maaş ve Ödenekler:
- Askeri malullere, şehit yakını ve yetimlerine bağlanan maaşlar
- Hastalık, zaruret ve ölüm gibi hâllerde muavenet sandığı veya cemiyetler tarafından sağlanan yardımlar
- Vücuda veya sağlığa verilen zararlar dolayısıyla ödenen tazminat niteliğindeki sürekli gelirler
- Öğrencilere sağlanan burslar
- Kısmen Haczedilebilen Gelirler:
- Emekli maaşları (en fazla 1/4 oranında kesinti yapılabilir)
- Maaş, ücret ve her türlü aylıklar (borçlu ve ailesinin geçimi için gerekli miktar belirlendikten sonra kalan kısım haczedilebilir)
- Nafaka dışındaki düzenli ödemeler (belirli oranlarda kesinti uygulanabilir)
Borçlunun geçim kaynaklarını ve temel yaşam giderlerini güvence altına almak için, maaş hesaplarının tamamı veya emekli maaşlarının belirli bir kısmı haczedilemez. Ancak emekli maaşı ile ilgili bankaya verilen bir taahhüt (örneğin kredi sözleşmesi) söz konusuysa, bankanın maaşın belirli bir oranını haczetme hakkı doğabilir.
Banka Hesaplarına Haciz Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Haciz Talebinin Doğru Şekilde Yapılması:
Alacaklı, icra dairesine haciz talebinde bulunurken borcun türü, tahsil edilecek miktar ve borçlunun hesaplarının bulunduğu bankalar gibi bilgileri eksiksiz vermelidir. - Borçluya Bildirim Yapılması:
Hesaplara haciz uygulanmasından önce veya sonra icra dairesi, borçluya konuyla ilgili bildirimde bulunur. Borçlunun bu dönemde itiraz veya şikâyet hakkı vardır. - Bankaların Yükümlülüğü:
Banka, kendisine iletilen haciz müzekkeresi veya ihbarnameyi uygulamakla yükümlüdür. Aksi takdirde, yasal sorumlulukla karşılaşabilir. - Çoklu Haciz Durumu:
Maaş veya emekli aylığı gibi kısmen haczedilebilir gelirlerde, birden fazla haciz sırası varsa ilk haciz bitmeden ikinci bir kesinti yapılamaz.
Sonuç ve Uzman Desteğinin Önemi
Banka hesabına haciz, borç tahsilinin etkili yollarından biridir. Ancak haczin hangi hesaplara veya gelir kalemlerine uygulanabileceği hususu, İcra ve İflas Kanunu ve ilgili mevzuat tarafından detaylı şekilde düzenlenmiştir. Borçlu veya alacaklı konumunda olan kişilerin, yasal haklarını doğru şekilde kullanabilmeleri adına icra ve iflas hukuku alanında uzman bir avukatla çalışmaları önemlidir.
Banka hesabınıza haciz konulması veya haciz uygulamak istemeniz hâlinde, hukuki süreci doğru yönetmek ve mağduriyet yaşamamak için profesyonel destek almanız tavsiye edilir. Daha fazla bilgi için bizimle hemen iletişime geçebilir ve ihtiyacınız olan danışmanlık hizmetini alabilirsiniz.
Not: Bu içerik, genel bilgilendirme amacı taşımaktadır ve hukuki tavsiye niteliği bulunmamaktadır. Somut uyuşmazlıklarınızda mutlaka uzman bir icra ve iflas hukuku avukatına başvurmanız önerilir.
Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacakların Haczi Nedir?
Taşınmazın Aynına İlişkin Davalarda Kesinleşmeden İcra Edilemeyen Kararlar
İcra Takibine İtiraz Nasıl Yapılır?
Tasarrufun İptali Davası Nedir? Şartları ve Süreçleri
Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu Nedir?
Senette Bulunması Gereken Unsurlar Nelerdir? (Güncel Rehber)
Ödenmeyen Senet Tahsilatı Nasıl Yapılır?
Karşılıksız Çek Nedir ve Ceza Davası Nasıl Yürütülür?
Araç Haczi Nedir ve Nasıl Kaldırılır?