Boşanmada Maddi Tazminat Nasıl Alınır? Şartlar, Süreler ve İspat Yükümlülüğü

Boşanma, yalnızca evlilik birliğinin sona ermesiyle kalmayıp, taraflardan biri üzerinde maddi ve manevi zarara yol açabilir. Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 174. maddesinde düzenlenen maddi ve manevî tazminat hükümleri kapsamında, boşanmanın kusurlu tarafı, diğer eşin maruz kaldığı zararların giderilmesi için tazminat ödeme yükümlülüğü altına girebilir. Bu makalede, boşanmada maddi tazminat davalarında aranması gereken koşullar ve tazminatın belirlenmesinde dikkate alınan hususlar ele alınacaktır.

I. Maddi Tazminatın Maddi Koşulları

Maddi tazminatın talep edilebilmesi için öncelikle boşanmanın, kusurlu ya da diğer eşe göre daha fazla kusurlu olan tarafa dayalı olması gerekmektedir. Bu kapsamda dikkate alınması gereken maddi koşullar şunlardır:

1. Zararın Gerçekleşmesi

Fiili Zarar: Boşanmanın kusurlu eşin davranışları nedeniyle, taraflardan kusursuz veya daha az kusurlu olanın malvarlığında meydana gelen fiili kayıplar; örneğin ayrı yaşam nedeniyle oluşan ek kira, taşınma masrafları, ev içi düzenlemeler gibi giderler tazminatın konusu olabilir.
Beklenen Yararların Kaybı: Evlilik birliği sürdürülseydi elde edilmesi muhtemel olan ekonomik ve manevi yararlar da zarar kapsamında değerlendirilir. Boşanmadan sonra diğer eşin, eşinin sağladığı maddi destekten yoksun kalması beklenen yararın kaybı olarak ele alınabilir.

2. Kusur İlişkisi

Kusur Şartı: Maddi tazminat talebinde bulunulabilmesi için, davalı eşin boşanmaya sebep olan kusurunun varlığı aranır. Bu kusur, ailevi yükümlülüklerin ihlali, evlilik birliğine zarar veren davranışlar veya tarafların evlilik süresince gerçekleştirdiği olumsuz eylemler şeklinde ortaya konulmalıdır.
Oranlı Sorumluluk: Tazminat talep edilecek eşin, diğer tarafa kıyasla kusurunun daha az olması veya kusursuz sayılması gerekir. Eğer her iki eş eşit derecede kusurluysa, tazminat talebinde re kararı verilmesi öngörülür.

3. Nedensellik Bağının Kurulması

Boşanma olayı ile ortaya çıkan zarar arasında doğrudan bir sebep-sonuç ilişkisi bulunmalıdır. Yani, zararın oluşmasında davalı eşin kusurunun etkili olduğu, boşanmanın bu kusurdan kaynaklandığı ispat edilmelidir.

II. Maddi Tazminatın Şekli ve Talep Şartları

1. Boşanma Kararının Kesinleşmesi

Maddi tazminat davaları, boşanma sebebine dayalı olarak açılacağından, ilgili boşanma kararının yasal şekilde verilmiş ve kesinleşmiş olması gerekmektedir. Yargılama sürecinde verilen ve kusur tartışmasının yer aldığı kararlar temel alınır.

2. Tazminat Talebinin Dilekçeye Eklenmesi

Belirgin Talep: Davacının tazminat talebinde bulunurken, talep ettiği tazminat miktarı, zarar kalemleri ve oluşan maddi kayıpların net olarak dile getirilmesi gerekir.
İddia ve Savunmanın Genişletilmesi: Boşanma davası aşamasında, dilekçeler, cevap dilekçesi ve karşı dava dilekçelerinde maddi tazminat talepleri açıkça ifade edilmelidir.
Ön İnceleme ve Islah: Tahkikat aşamasına geçilmeden önce tazminat istemine ilişkin iddia ve savunmaların tamamlanması; aksi halde, usul kurallarına aylâp genişletme yasağı nedeniyle ileri sürülen taleplerin dikkate alınmaması söz konusu olabilir.

3. Zaman Aşımı ve Hak Düşürücü Süre

TMK m. 178’ye göre, boşanmanın kesinleşmesinden itibaren bir yıl içerisinde maddi tazminat davası açılmalıdır. Aksi halde, hak düşürücü süre nedeniyle tazminat talebi reddedilebilir.
Yabancı mahkeme kararlarına dayalı boşanmalarda ise, tenfiz kararının kesinleşmesi ile hak düşürücü sürenin başlaması dikkate alınır.

III. Tazminatın Kapsamı ve Belirlenmesi

1. Tazminatın Şekli

Aynen veya Nakden Ödeme: Maddi zarar, zararın niteliğine göre aynen (eşdeğer malın temini) veya nakden (parasal tazminat) ödenebilir. Uygulamada en sık tercih edilen yöntem nakden ödeme olup, zarar miktarını aşmayacak şekilde belirlenir.

2. Zararın Belirlenmesi

Mevcut ve Beklenen Zararlar: Maddi tazminat, boşanmada kusursuz ya da daha az kusurlu tarafın karşılaştığı fiili zararların yanı sıra, evlilik birliği sürdürülsaydı elde edilmesi muhtemel yararların da tazmini şeklinde hesaplanır.
Mahkemenin Takdiri: Tarafların sunduğu deliller, tanık beyanları, finansal belgeler ve diğer somut veriler ışığında, hakim tazminat miktarını belirler. Bu miktar, eşin yaşadığı maddi zorluklar ve kayıpların karşılığı olacak şekilde düzenlenir.

3. Dava Açılması ve Mahkeme Yetkisi

Boşanma davası ile birlikte tazminat talebi, ilgili Aile Mahkemesi tarafından karara bağlanır.
Boşanma davasından bağımsız olarak açılacak maddi tazminat davaları, davalının ikametgahının bulunduğu Aile Mahkemesinde görülür.

Sonuç

Boşanma sürecinde, kusursuz veya daha az kusurlu olan eş, diğer tarafa karşı boşanmanın yarattığı maddi kayıpların giderilmesi için tazminat talebinde bulunabilir. Maddi tazminat davasında, zararın fiili ve beklenen unsurlarının ispatı, taraflar arasındaki kusur oranının değerlendirilmesi ve boşanma kararının kesinleşmiş olması gibi koşullar titizlikle incelenir.
Eğer maddi tazminat talebi, zamanında ve usulüne uygun olarak dilekçeye eklenmez veya hak düşürücü süre geçerse, tarafın bu talebinden feragat edilmiş sayılabilir.
Maddi zararların giderilmesi, eşlerin boşanma sonucunda karşılaştığı ekonomik zorlukların hafifletilmesine yönelik önemli bir hukuki araçtır.
Detaylı bilgi ve hukuki destek için alanında uzman boşanma avukatlarından yardım almanız faydalı olacaktır.

Diğer yazılarımız:

Anlaşmalı Boşanma Davası ve Şartları: Bilmeniz Gereken Her Şey

Eğitim Nafakası: Ergin Çocukların Eğitim ve Bakım Hakları Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Boşanma Sebebiyle Maddi Tazminat Davaları: Koşullar, Şartlar ve Uygulama Esasları

Boşanmada Mehir Alacağı Nedir?

Evlat Edinme Nedir? Yasal Dayanakları, Koşulları ve Uygulama Süreçleri

Boşanma Şartları: Sebepleri, Koşulları ve Uygulama Usulleri

Evlenmenin Koşulları ve Hükümleri: Maddi Koşullar, Engeller, Tören ve Evlilik Hakları

Mal Paylaşım Davaları: Edinilmiş Mallara Katılma, Diğer Mal Rejimleri ve Tasfiye İşlemleri

Tedbir Nafakası Nedir? Geçici Nafaka Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Boşanma Davası Türleri Nelerdir?

Nafaka Davaları Hakkında Kapsamlı Bilgi