Evlilik (Mal Rejimi) Sözleşmesi Nedir?

Evlilik birliği içinde veya evlenmeden önce hazırlanan mal rejimi sözleşmesi, halk arasında sıklıkla “evlilik sözleşmesi” olarak bilinir. Bu sözleşmenin amacı, eşlerin evlilik süresince veya evlilik sona erdiğinde (boşanma ya da ölüm gibi durumlarda) sahip oldukları malların nasıl yönetileceğini ve paylaşılacağını önceden belirlemektir. Türk Medeni Kanunu, bu sözleşmeye “Mal Rejimi Sözleşmesi” adını vermiştir.

Önemli Nokta:
Eşler, evlilik sözleşmesini evlilik öncesi (nişanlılık dönemi) veya evlilik devam ederken yapabilirler.

Mal Rejimi Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları

Noter Onayı veya Düzenlemesi:
Sözleşme, mutlaka Noter huzurunda düzenlenmeli veya hazırlanan metnin noter onayı (onaylama) şeklinde yapılması gerekir. Bu resmi şekil şartına uyulmaması hâlinde sözleşme kesin hükümsüz sayılır.
Resmî Şekil Zorunluluğu:
Kanun gereği, mal rejimi sözleşmesi yazılı ve resmî bir şekle tabidir. Ayrıca, eşler bu sözleşmeyi sonradan değiştirmek isterse, yine aynı şekil kurallarına uymak zorundadır.
Ehliyet:
Eşlerin (veya evlenmeyi düşünen nişanlıların), ayırt etme gücüne (temyiz kudretine) sahip olması ve sözleşme yapmaya kanunen ehil bulunması gerekir.
Evlenme Memuruna Yazılı Bildirim:
Evlenme başvurusu sırasında, hangi mal rejiminin seçildiği resmî memura yazılı olarak bildirilebilir. Ancak bu bildirim, kanunda düzenlenen mal rejimlerinden birini seçme niteliğindedir; sözleşme kapsamındaki özel düzenlemeleri içermez.

Evlilik Sözleşmesi Yapmak Zorunlu mu?

Eşler dilerse hiçbir sözleşme yapmayabilir. Bu durumda otomatik olarak yasal mal rejimi olan “edinilmiş mallara katılma rejimi” devreye girer (TMK m. 202/1). Yani herhangi bir seçim yapılmadığında, evlilik süresi boyunca edinilen mallar (kimin adına kayıtlı olduğuna bakılmaksızın) eşit şekilde paylaşıma tabidir.

Not:
Herhangi bir mal rejimi sözleşmesi yapmayan çiftler, ileriye dönük olarak farklı bir rejim seçme hakkına her zaman sahiptir. Bunun için yine noter huzurunda düzenleme veya onay prosedürü izlenmelidir.

Kanunda Düzenlenen Mal Rejimleri

Türk Medeni Kanunu’nda eşlerin seçebileceği dört farklı mal rejimi öngörülmüştür:

Rejim	Açıklama
1. Edinilmiş Mallara Katılma	Yasal (varsayılan) mal rejimidir. Eşler aralarında başka bir sözleşme yapmazsa bu rejim geçerli olur. Evlilik süresince edinilen mallar (kimin adına olursa olsun) ortak kabul edilir ve ayrılık durumunda eşit paylaşılır.
2. Mal Ayrılığı Rejimi	Eşler mallarını ayrı ayrı yönetir, kullanır ve tasarruf eder. Boşanma hâlinde, herkes kendi malvarlığından sorumludur. Diğer eş, karşı tarafın malları üzerinde hak iddia edemez.
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı	Mal ayrılığı ve edinilmiş mallara katılma rejimleri arasında karma bir yapıdadır. Kişisel olmayan ve statüsü belirlenmemiş bazı mallarda eşlerin paylı ortaklığı söz konusudur. Diğer mallar ise kişisel kullanımda kalır.
4. Mal Ortaklığı Rejimi	Eşler, kişisel mallar dışında kalan tüm mal ve gelirleri ortak kabul ederler. Hiçbir eş bu ortak mallar üzerinde tek başına tasarruf hakkına sahip değildir. Kişisel mallar hariç, edinilen değerler ortak sayılır.

Önemli Nokta:
Eşler sadece kanunda düzenlenen bu dört rejimden birini seçebilir. Kendi başlarına kanunda yer almayan “karma” bir model oluşturamazlar.

Mal Rejimi Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Zamanlama:
- Evlilik Öncesi (Nişanlılık Dönemi)
- Evlilik Devam Ederken
Noter İşlemleri:
- Eşler (veya nişanlılar) birlikte notere gider.
- Sözleşme, ya noter tarafından düzenlenir ya da hazır sözleşme metni onaylanır.
- Tüm imzalar noter huzurunda atılır.
Kapsam ve İçerik:
- Hangi rejimin benimsendiği,
- Malların yönetimi, kişisel malların durumu,
- Boşanma veya eşlerden birinin ölümü hâlinde nasıl paylaşım yapılacağı,
- Aile konutu, ev eşyası düzenlemeleri,
- Katılma alacakları ve gelir paylaşımı gibi hususlar detaylı biçimde belirtilir.
Zaman İçinde Değişiklik Yapma:
- Eşler, uzlaşarak ve yine noter şekil şartına uyarak sözleşmelerini değiştirebilir veya sona erdirebilir.

Evlilik Sözleşmesinin Kapsamı ve İçeriği

Mal Yönetimi ve Tasarrufu: Eşlerden hangisinin hangi malları kullanacağı, tasarruf yetkisinin hangi eşyada kimde olacağı gibi konular düzenlenebilir.
Kişisel Mallar ve Ortak Mallar: Eşler, hangi malların kişisel, hangilerinin edinilmiş mal sayılacağını sözleşmede netleştirebilir. Ancak bu düzenlemelerin kanunun emredici hükümlerine aykırı olmaması gerekir.
Edinilmiş Mallarının Gelirleri: TMK’ya göre kişisel mallardan elde edilen gelirler kural olarak edinilmiş mal kabul edilir. Bu durumun aksi düşünülüyorsa, mutlaka sözleşmede açık şekilde belirtilmelidir.
Boşanma Hâlinde Paylaşım: Sözleşme, evliliğin sona ermesi hâlinde malların ne şekilde pay edileceği, tazminat veya benzeri yükümlülüklerin nasıl karşılanacağı gibi hususları içerebilir.
Miras Hakkı ve Ölüm Durumu: Eşlerden biri vefat ederse, hayatta kalan eşin edinilmiş mallara katılma rejimi çerçevesinde hakları (örneğin aile konutu veya ev eşyası üzerindeki intifa hakkı) sözleşme içeriğine uygun biçimde düzenlenebilir.

Not:
Evlilik sözleşmesi, yapılma anından itibaren (geleceğe dönük) geçerli olur. Daha önce gerçekleşmiş olaylara geriye dönük olarak uygulanamaz.

Evlilik Sözleşmesi Yapmanın Avantajları

Belirsizlikleri Gidermek: İleride ortaya çıkabilecek ihtilafları önler, tarafların hak ve yükümlülüklerini netleştirir.
Özelleştirilebilir Hükümler: Kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla eşler, kendi ekonomik ihtiyaçlarına uygun düzenlemeler yapabilir.
Zaman ve Masraf Tasarrufu: Boşanma veya vefat hâlinde mal paylaşımı konusunda doğabilecek uzun süren davalar ve masraflar büyük ölçüde azalır.

Sonuç

Evlilik (Mal Rejimi) Sözleşmesi, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde eşlerin hangi mal rejimine tâbi olacaklarını belirleme ve bu çerçevede çeşitli düzenlemeler yapma özgürlüğünü tanır. Eşler sözleşme yapmadığında otomatik olarak “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi” geçerli olur. Sözleşme yapmak veya mevcut sözleşmeyi değiştirmek için ise mutlaka noter huzurunda resmi şekil şartına uyulması gerekir. Bu süreçte, her iki tarafın da haklarının korunması ve sürecin sağlıklı yürütülmesi adına bir aile hukuku avukatı veya boşanma avukatı ile çalışılması önerilir.

Diğer yazılarımız:

Anlaşmalı Boşanma Davası ve Şartları: Bilmeniz Gereken Her Şey

Eğitim Nafakası: Ergin Çocukların Eğitim ve Bakım Hakları Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Boşanma Sebebiyle Maddi Tazminat Davaları: Koşullar, Şartlar ve Uygulama Esasları

Boşanmada Mehir Alacağı Nedir?

Evlilik İzni Nedir? Haklar, Süre ve Uygulamalar

Evlat Edinme Nedir? Yasal Dayanakları, Koşulları ve Uygulama Süreçleri

Boşanma Şartları: Sebepleri, Koşulları ve Uygulama Usulleri

Evlenmenin Koşulları ve Hükümleri: Maddi Koşullar, Engeller, Tören ve Evlilik Hakları

Mal Paylaşım Davaları: Edinilmiş Mallara Katılma, Diğer Mal Rejimleri ve Tasfiye İşlemleri

Tedbir Nafakası Nedir? Geçici Nafaka Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Boşanma Davası Türleri Nelerdir?