İddet (Bekleme) Süresi ve Kaldırılması

İddet (bekleme)süresi, boşanmış veya eşi vefat etmiş kadının yeniden evlenmesi için öngörülen yasal bekleme süresidir. Tarihsel olarak İslam hukukundan kaynaklanan ve Türk Medeni Kanunu’nda da yer bulan bu düzenleme, kadının olası hamilelik durumunu netleştirmek ve soybağı karışıklıklarını önlemek amacıyla getirilmiştir. Çeşitli şartlarda İddet (Bekleme) Süresi Kaldırılması mümkündür.

1. İddet Süresi Nedir?

Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 132’ye göre, evliliğin sona erdiği tarihten itibaren kadının 300 gün geçmeden başka biriyle evlenmesi yasaktır. Bu hüküm, halk arasında “iddet müddeti” veya “bekleme süresi” olarak bilinir. Söz konusu süre, resmî olarak boşanma kesinleştikten ya da kocanın ölüm tarihinden itibaren işlemeye başlar.

Örnek:
Boşanma kararının kesinleşme tarihi 1 Ocak ise, kadının 300 gün dolmadan yeniden evlenmesi kural olarak mümkün değildir.

2. Yasal Dayanak ve Amacı

TMK m. 132: Kadının, evlilik sona erdikten sonra 300 günlük sürede evlenmesini engelleyen düzenlemeyi içerir.
TMK m. 285 (Babalık Karinesi): Evlenmenin devamı veya sona ermesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocuğun babası “eski eş” kabul edilir.

Bu hükümler, çocuğun soybağına ilişkin karışıklıkları engellemeyi ve baba olarak kocayı kabul eden “babalık karinesi”ni korumayı amaçlar. Aynı zamanda, kadının gebe olmadığının tespiti veya beklenen doğumun gerçekleşmesiyle bu sürenin işlevi yerine gelmiş olur.

3. Süre Nasıl Hesaplanır?

Boşanma davasında karar tarihi değil, kararın kesinleşme tarihi dikkate alınarak 300 günlük süre işlemeye başlar. Kocanın ölümü hâlinde ise ölüm tarihi esas alınır. Süre tamamlanmadan doğum gerçekleşirse, iddet müddeti kendiliğinden sona erer ve kadın tekrar evlenebilir.

4. İddet Süresinin Kaldırılması (İddet Davası)

Her ne kadar kural olarak 300 gün beklenmesi gerekse de, kanun bazı istisnalarla bu sürenin mahkeme kararıyla ortadan kaldırılabileceğini belirtir (TMK m. 132/3):

Kadının gebe olmadığının Tespiti:
Resmî bir sağlık kurumundan alınacak raporla kadının hamile olmadığı kesinleşirse, mahkeme bu bekleme süresini kaldırabilir.
Eski Eşle Yeniden Evlenme İsteği:
Boşanan kadının eski eşiyle tekrar evlenmek istemesi hâlinde de iddet süresi mahkeme kararıyla ortadan kalkabilir. Bu durumda da gebe olmadığının ispatı veya doğum gibi hususlar göz önüne alınır.

Önemli Not: Kanun, kadının eski eşiyle dahi olsa 300 günü doldurmadan evlenmesini doğrudan mümkün kılmaz. Yine bir iddet kaldırma kararı gerekmektedir.

4.1. Hangi Mahkeme Yetkilidir?

İddet süresinin kaldırılması talebi genellikle boşanma kararını veren Aile Mahkemesine yapılabilir.
Boşanma davası kesinleşmiş olsa dahi, kadının yerleşim yerindeki Aile Mahkemesi’nde bağımsız bir dava (çekişmesiz yargı) şeklinde de açılabilir.

4.2. Dava Süreci Nasıl İşler?

Dava Dilekçesi: Kadın, boşanma kararı kesinleştiğini gösteren belge veya ölüm belgesiyle birlikte Aile Mahkemesi’ne başvurur.
Tıbbi Rapor: Gebe olmadığını kanıtlamak için bir devlet hastanesinden alınmış güncel rapor sunulabilir veya mahkemece resen de rapor istenebilir.
Mahkeme Kararı: Hakim, raporu değerlendirir; gebelik bulunmadığı anlaşılırsa bekleme süresinin kaldırılmasına karar verir. Bu karar, hemen nüfus müdürlüğüne bildirilerek hüküm kesinleştikten sonra evlilik başvurusu yapılabilir.

5. Sürenin Kaldırılmasının Sonuçları

Mahkeme kararıyla iddet müddeti ortadan kalktığında, kadın artık yeni bir evliliğe engel oluşturan bekleme süresinden muaf hale gelir. Böylece evlendirme dairesine giderek gerekli belgeleri tamamladıktan sonra hukuken yeni bir evlilik yapmasında hiçbir yasal engel kalmaz.

Dikkat: Dava sürecinde henüz mahkeme kararı kesinleşmemişse, evlenme başvurusu yapılamaz.

6. Sık Sorulan Sorular

Soru: Hamileyseniz iddet süresi kaldırılabilir mi?
Cevap: Hayır. İddet süresi, ancak “gebelik olmadığına” dair tıbbi kanıt sunulması durumunda kaldırılır. Gebelik söz konusuysa, doğum beklenmelidir.

Soru: Sürenin kaldırılması davalarında erkek tarafın onayına gerek var mı?
Cevap: Hayır. Bu davalar, “çekişmesiz yargı” türüne girer ve kadının tek başına talebi yeterlidir.

Soru: Eski eşle yeniden evlenmek istiyorum, yine de mahkeme kararı mı lazım?
Cevap: Evet. Aynı kişiyle evlenmek isteseniz dahi, 300 günlük bekleme süresi mahkeme kararı olmaksızın kaldırılamaz.

Sonuç

İddet (bekleme) süresi, Türk Medeni Kanunu’na göre kadının boşanmadan veya kocasının ölümünden sonra 300 gün boyunca yeniden evlenememesini öngören emredici bir kuraldır. Ancak kadının hamile olmadığına dair rapor sunması veya eski eşiyle tekrar evlenme isteği söz konusu olduğunda, Aile Mahkemesi’ne açılacak bir dava ile bu süre kaldırılabilir. Süre kaldırma kararı alındıktan sonra, kadın bakımından yeniden evlenmeye ilişkin yasal engel ortadan kalkar. Bu süreçte prosedürün doğru ve hızlı yürütülmesi adına bir boşanma avukatı veya aile hukuku avukatı ile çalışmak önerilir.

Diğer yazılarımız:

Anlaşmalı Boşanma Davası ve Şartları: Bilmeniz Gereken Her Şey

Eğitim Nafakası: Ergin Çocukların Eğitim ve Bakım Hakları Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Boşanma Sebebiyle Maddi Tazminat Davaları: Koşullar, Şartlar ve Uygulama Esasları

Boşanmada Mehir Alacağı Nedir?

Evlilik İzni Nedir? Haklar, Süre ve Uygulamalar

Evlat Edinme Nedir? Yasal Dayanakları, Koşulları ve Uygulama Süreçleri

Boşanma Şartları: Sebepleri, Koşulları ve Uygulama Usulleri

Evlenmenin Koşulları ve Hükümleri: Maddi Koşullar, Engeller, Tören ve Evlilik Hakları

Mal Paylaşım Davaları: Edinilmiş Mallara Katılma, Diğer Mal Rejimleri ve Tasfiye İşlemleri

Tedbir Nafakası Nedir? Geçici Nafaka Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Boşanma Davası Türleri Nelerdir?