Müteselsil borçluluk, birden fazla kişinin aynı borçtan dolayı alacaklıya karşı topluca ve ayrı ayrı sorumlu olduğu bir borç ilişkisidir. Bu tür borç ilişkilerinde alacaklı, borcun tamamını dilediği borçludan talep edebilir. Ancak borcu ödeyen borçlunun, diğer borçlulara karşı sahip olduğu rücu (geri alma) hakkı, en az borcun tahsili kadar önemlidir.
Bu yazıda, müteselsil borçluluk nedir, nasıl doğar, sorumluluk paylaşımı nasıl yapılır ve rücu hakkı hangi şartlarda kullanılır, detaylı şekilde incelenmiştir.
Müteselsil Borçluluk Nedir?
Müteselsil borçluluk (birlikte borçluluk), bir borç ilişkisinde birden fazla borçlunun her birinin borcun tamamından sorumlu olması anlamına gelir.
📌 Türk Borçlar Kanunu m. 162 – 167 arasında düzenlenmiştir.
📌 Her borçlu, alacaklının talebiyle borcun tamamını ödemekle yükümlüdür.
Nasıl Kurulur?
Müteselsil borçluluk:
- Sözleşme ile açıkça kararlaştırılarak kurulabilir
- Kanun gereği bazı durumlarda doğrudan müteselsil olur (örneğin kefiller, ortaklar, iş kazasında işveren-müteahhit gibi durumlar)
Örnek İfade:
“Söz konusu borçtan dolayı borçlular müştereken ve müteselsilen sorumludur.”
Alacaklının Seçimlik Hakkı
Alacaklı, borcun tamamı için:
- Tüm borçlulara birlikte başvurabilir
- İçlerinden herhangi birine tek başına başvurabilir
- Sıra gözetmeden dilediğinden tahsilat yapabilir
⚖️ Borç ödendiğinde, diğer borçluların sorumluluğu kendi aralarındaki pay oranına göre devam eder.
Rücu (İç İlişki) Hakkı Nedir?
Bir borçlu, borcun tamamını ödedikten sonra, diğer borçlulara kendi paylarını ödemeleri için başvurma hakkına sahiptir. Bu hakka “rücu hakkı” denir.
Rücu Koşulları:
- Borcun tamamı ya da ortak kısmı ödenmiş olmalı
- Ödeme diğer borçluların da yükümlü olduğu bir borç olmalı
- Rücu davası, ödeme belgesiyle ispatlanmalı
- Rücu davası açmak için 10 yıllık zamanaşımı süresi vardır
Sorumluluk Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Varsa sözleşmede belirtilen oranlara göre, yoksa eşit olarak bölünür.
Örneğin:
- 3 müteselsil borçludan biri 90.000 TL’yi tek başına öderse,
- Diğer iki borçludan 30.000’er TL talep edebilir.
Örnek Olay
A, B ve C kişileri bir bankadan 150.000 TL kredi almıştır. Müteselsil borçludur. Banka, borcun tamamını B’den tahsil etmiştir.
🔹 B, 150.000 TL’yi ödedikten sonra:
🔸 A’dan 75.000 TL
🔸 C’den 75.000 TL
talep etme hakkına sahiptir.
Eğer A borçtan sorumlu değilse (örneğin imzası yoksa), B sadece C’ye rücu edebilir.
Sık Sorulan Sorular
Bir borçlu iflas ederse rücu hakkı etkilenir mi?
➡️ Evet. Ödeme yapamayan borçlunun payı kalanlar arasında bölüşülür.
Rücu davası açmak için noter ihtarı gerekir mi?
➡️ Hayır. Doğrudan dava açılabilir ancak ihtar ispat açısından avantaj sağlar.
Müteselsil borçlu senet imzalamadıysa yine de sorumlu olur mu?
➡️ Hayır. İmzalamayan kişi müteselsil sorumluluk taşımaz.
Sonuç
Müteselsil borçluluk, alacaklı için güçlü bir tahsilat mekanizması sunarken; borçlular arasında adil sorumluluk dağılımını gerektirir. Bu nedenle, borcu ödeyen tarafın rücu hakkını kullanarak yükü tek başına taşımaması yasal bir haktır. Her durumda, hem sözleşme aşamasında hem de ödeme sonrası süreçte hukuki danışmanlık alınması, hak kayıplarını önler.
Unutmayın: Ortak borç ortak yükümlülük doğurur. Ödeyen, tek başına yük taşımaz.
Diğer yazılarımız:
Poliçeye Dayalı Takip ve Vadeli Senetle Takip Nasıl Yapılır?
Kefalet Sözleşmesi Nedir? Nasıl Yapılır ve Geçerlilik Şartları Nelerdir?
Gayrimenkul İpoteği Nedir? Nasıl Kurulur ve İcra Takibi Nasıl Yapılır?
İİK Madde 48 Uyarınca Borç Yapılandırma Nasıl Yapılır?
Cezai Şart ve Ceza Koşulu Nedir? Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hukuki Değerlendirme
Borç Sözleşmesi Nasıl Hazırlanır? Hukuki Unsurlar ve Örnek Metin
Aşırı Borç Yükü Nedeniyle Sözleşme İptali ve Uyarlama Davası
Temerrüt Faizi Nedir, Nasıl Hesaplanır? 2025 Güncel Yasal Oranlar ve Örnek Hesaplama
Sözleşmenin Haksız Feshi Nedir? Tazminat Hakkı ve Dava Süreci [2025 Rehberi]
Cayma Hakkı Nedir? Tüketici Sözleşmelerinde Süre, Şartlar ve İade Rehberi [2025]