Sendikal Haklara Müdahale Nedir? İşçinin Hakları ve Yasal Başvuru Yolları (2025)

Sendikal Haklara Müdahale Nedir?

Sendikal Hak Nedir?

Sendikal haklar; çalışanların ekonomik ve sosyal çıkarlarını korumak amacıyla:

Sendika kurma ve sendikaya üye olma
Üyelikten ayrılma
Toplu sözleşme yapma
Grev hakkını kullanma

özgürlüğünü kapsayan anayasal ve uluslararası bir haktır.

Sendikal Hakların Hukuki Dayanakları

Anayasa m.51: Herkes sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkına sahiptir.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu
ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Sözleşmeleri

Sendikal Haklara Müdahale Nedir?

Sendikal haklara müdahale; işverenin, işçinin sendikal tercihine veya faaliyetine doğrudan veya dolaylı baskı yapmasıdır.

Müdahale Örnekleri

İşçinin sendikadan istifaya zorlanması
Sendika üyeliği nedeniyle işten çıkarılması
Sendikalı işçiye maaş zammı verilmemesi
Sendikasız çalışanların ödüllendirilmesi
Sendika temsilcilerinin görevine engel olunması

⚠️ Bu müdahaleler, eşit davranma ilkesine ve örgütlenme özgürlüğüne açıkça aykırıdır.

İşverenin Sendikal Konulardaki Yükümlülükleri

İşçilerin sendikal tercihine göre ayrım yapmamak
Sendika üyeliği nedeniyle işten çıkarmamak
Toplu sözleşme sürecine engel olmamak
Sendika temsilcilerinin görevine müdahale etmemek

İşçinin Hakları ve Başvuru Yolları

1. Sendikal Nedenle İşe İade Davası

6356 Sayılı Kanun m.25 uyarınca işten sendikal nedenle çıkarılan işçi:

1 ay içinde arabulucuya başvurur
Uzlaşma sağlanamazsa işe iade davası açabilir

Mahkeme Ne Karar Verebilir?

İşe iade
1 yıla kadar sendikal tazminat
4 aya kadar boşta geçen süre ücreti
İşe alınmazsa 4-8 aylık işe başlatmama tazminatı

2. Sendikal Tazminat

İşçinin sendikal faaliyeti nedeniyle uğradığı zararın karşılanmasıdır.
🔹 Tutar: 1 yıllık brüt maaşa kadar olabilir.

3. Ayrımcılık Tazminatı

İş Kanunu m.5’e göre, sendika üyeliği nedeniyle farklı muameleye uğrayan işçi tazminat talep edebilir.

4. İdari Başvuru Yolları

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikayet
İş müfettişleri aracılığıyla denetim talebi
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru (iç hukuk yolları tüketildiyse)

Delil Olarak Kullanılabilecek Belgeler

İşten çıkış bildirgesi
Yazılı uyarılar, istifa baskıları
Tanık ifadeleri
Yazışmalar ve ses-kamera kayıtları (hukuka uygun şekilde)
SGK kayıtları ve iş sözleşmeleri

Yargıtay’dan Örnek Karar

📌 “İşverenin, sendikal faaliyeti doğrudan engellediği sabit olmasa da, davranışları baskı niteliğindedir. Bu nedenle sendikal tazminat ödenmelidir.”
(Yargıtay 9. HD, 2021/3456 E., 2022/789 K.)

İşverenler İçin Uygulama Önerileri

Sendika üyeliğine tarafsız yaklaşılmalı
İşe son verme kararları belgelerle desteklenmeli
Tüm çalışanlara eşit davranılmalı
Toplu görüşmelere katılım desteklenmeli
Sendika ile sağlıklı iletişim kurulmalı

Sonuç: Sendikal Haklara Saygı, Hukuki Sorumluluktur

Sendikal haklara yapılan müdahaleler yalnızca bireysel değil, toplumsal barışı ve hukuku da zedeler. İşverenler, bu haklara saygı göstermekle yükümlüdür. İşçiler ise, hakları ihlal edildiğinde tazminat, işe iade ve bireysel başvuru gibi güçlü yasal mekanizmalara sahiptir.