Davada Sürelerin Belirlenmesi ve Uygulama Esasları

Davada sürelerin belirlenmesi, hukuki süreçlerin sağlıklı işlemesi açısından hayati öneme sahiptir. HMK’nın 90. maddesi ve devamı maddelerde, sürelerin nasıl belirleneceği, ne zaman başlayıp biteceği, tatil günlerinin etkisi ile kesin süre kavramı detaylı şekilde düzenlenmiştir. Aşağıda, bu düzenlemeler ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar özetlenmiştir.

1. Sürelerin Belirlenmesi

1.1. Kanuni Süreler ve Hakim Tasarrufu

Kanuni Belirlenmiş Süreler:
HMK’nın 90/1. maddesine göre, süreler ya kanunda belirtilir ya da hâkim tarafından tespit edilir. Kanun hükmü dışında, hâkim kanuni süreleri uzatamaz ya da kısaltamaz.
Haklı Sebeple Tespit Edilen Süreler:
Hâkim, kendisinin belirlediği süreleri haklı sebeplerle artırma veya eksiltme yetkisine sahiptir. Bu durumda tarafların görüşleri alınarak karar verilir.

1.2. Sürelerin Başlangıcı

HMK m. 91’e göre süreler, taraflara tebliğ tarihinden veya kanunun öngördüğü durumlarda tefhim tarihinden itibaren işlemeye başlar. Elektronik tebligatta, işlemin e-tebligat adresine ulaştığı tarihi takip eden beş gün esas alınır.

2. Sürelerin Bitimi

2.1. Gün Bazlı Süreler

HMK m. 92/1 uyarınca, süreler gün olarak belirlendiyse;

Tebliğ veya tefhim edildiği gün hesaba katılmaz.
Süre, son günün tatil saatinin sonunda sona erer.
Elektronik işlemlerde süre, gün bitiminde (00.00) tamamlanır.

2.2. Hafta, Ay veya Yıl Olarak Belirlenen Süreler

Süre, ilgili dönemin başlandığı gün esas alınarak, aynı hafta, ay veya yıl içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde biter. Eğer o ay içinde aynı güne rastlanamıyorsa, süre o ayın son günü tatil saatinde sona erer. Örneğin, 6 aylık süre 31 Ekim’de başlıyorsa, sona erme tarihi 30 Nisan’dır.

3. Tatil Günlerinin Sürelere Etkisi

HMK m. 93’e göre, resmi tatil günleri süreye dahildir. Ancak, sürenin son günü resmi tatil gününe denk geliyorsa, süre, tatili takip eden ilk iş günü mesai bitiminde sona erer.
Örnek: Eğer son gün Cumartesi ise, süre Pazartesi mesai saati sonunda tamamlanır.

4. Kesin Süre Kavramı

4.1. Kesin Süre Nedir?

HMK m. 94’e göre, kanunun belirlediği süreler kesindir.

Kanun Tarafından Belirlenen Kesin Süre:
Bu süreler hâkim tarafından değiştirilmez.
Hakim Tarafından Belirlenen Kesin Süre:
Hâkim, belirlediği sürenin kesin olduğuna karar verebilir. Bu durumda, sürenin hiçbir esnetmeye izin vermeden açıkça açıklanması ve uyulmaması halinde ilgili işlemi yapma hakkı kaybedilir.
İkinci Kesin Süre:
İlk verilen süre kesin sayılmıyorsa, taraf yeniden süre isteyebilir; bu kez verilen süre kesin olup, yeniden uzatılması mümkün değildir.

4.2. Uygulamada Kesin Süre ve Sonuçları

Kesin sürenin aşılması, işlem yapılmaması halinde hak kaybı anlamına gelir. Yargıtay kararları, özellikle temyiz ve istinaf başvurularında kesin sürelere uyulmasının zorunluluğunu vurgulamaktadır. Örneğin;

Temyiz ve İstinaf Süreleri:
Kararın taraflara tebliğ veya tefhim edilmesiyle işlemeye başlayan istinaf süresi, HMK m. 345 ve 346 hükümleri çerçevesinde değerlendirilmektedir.
Süre Tutum Dilekçesi:
Hukuki uygulamada, süre tutum dilekçesi verilemeyeceği, bir dilekçe ile kanuni sürenin “tutulmasının” mümkün olmadığı, sürenin işlemeye başlamış olması halinde ek süre tanınamayacağı yönünde içtihatlar mevcuttur.

5. Uygulama Örnekleri ve Yargıtay Kararları

5.1. İstinaf ve Temyiz Sürelerinin Değerlendirilmesi

İstinaf Süresi:
İlk derece mahkemesinin gerekçeli kararının tebliğ tarihine göre işlemeye başlayan iki haftalık istinaf süresi, ilgili resmi tatil düzenlemesiyle tamamlanır. Örneğin, istinaf süresinin son günü tatil gününe denk geliyorsa, süre takip eden ilk iş günü sona erer.
Temyiz Süresi:
Temyiz dilekçeleri için de benzer şekilde kanuni süreler uygulanır. Süre geçtikten sonra yapılan başvurular, HMK m. 346/1 uyarınca usulden reddedilmektedir.

5.2. Tebligat ve Yetkili Memur Uygulamaları

Tebliğ işleminin yetkili memura yapılması, sürenin başlama anını doğrudan etkiler. Yetkili olmayan kişiye yapılan tebliğler, sürenin işlemeye başlamadığı anlamına gelebilir. Bu durumda, dosyanın ilgili birimlerden teyit edilmesi gerekebilir.

5.3. Keşif Avansları ve Kesin Süre Uygulaması

Keşif avansının yatırılması gibi işlemlerde, hakim tarafından belirlenen kesin süreler esas alınır. Sürenin yeterli ve makul olması, tarafların işlemi gerçekleştirebileceği şartları göz önünde bulundurarak tayin edilmelidir. Eksik harç veya avans ödemeleri nedeniyle verilen kesin süreler, işlemin yapılamaması halinde dava açısından olumsuz sonuç doğurur.

6. Sonuç ve Hukuki Güvenlik

Süreler, hukuk sisteminde taraflar arasında hukuki belirliliği ve güvenliği sağlamak amacıyla titizlikle uygulanır. Yanlış yorumlanan veya kaçırılan bir süre, telafisi mümkün olmayan zararlar doğurabilir. Bu nedenle:

Uzman Avukat Desteği:
Davada sürelerin doğru hesaplanması ve uygulanması için uzman bir avukattan destek alınması önemlidir.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Tebliğ, tefhim, resmi tatil günleri ve kesin süre tanımları gibi konuların usulüne uygun yerine getirilmesi, hukuki süreçlerde başarı için kritik rol oynar

Bu makale, davalarda sürelerin belirlenmesi ve uygulanmasına dair hukuki düzenlemeler ile yargı uygulamalarını özetlemekte; sürelere ilişkin teknik ve pratik bilgiler sunarak, hukuki süreçlerde yaşanabilecek aksaklıkların önüne geçilmesinde yol gösterici niteliktedir. Sürelerin doğru hesaplanması ve usule uygun işlemlerin yapılması, adil yargılanma ve hukuki güvenlik açısından büyük önem taşır.
Hukuki süreçlerinizde, uzman bir hukuk danışmanıyla çalışarak süreler konusunda hata yapmamanız, olası zararlardan kaçınmanıza yardımcı olacaktır.

Diğer yazılarımız:

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedir?

İbraname (İbra Sözleşmesi) Nedir?

Müteselsil Sorumluluk ve Borçluluk

Davanın İhbarı ve Davaya Müdahale

Davada Sürelerin Belirlenmesi ve Uygulama Esasları

İsim ve Soyisim Değişikliği Davası Nedir?

Vasilik Nedir?

Alacağın Devri (Temliki) Nedir?

Satış Vaadi Sözleşmesi Nedir?

Sebepsiz Zenginleşme Davası Nedir? Şartları, Süresi ve Zamanaşımı

Menfi Tespit Davası Nedir? Şartları, Süreci ve Zamanaşımı Süresi