Menfi tespit davası, borçlu olarak gösterilen kişinin gerçekte borçlu olmadığını ispat etmek amacıyla açtığı bir dava türüdür. İcra takibinden önce veya takip sırasında açılabilir ve borçlu lehine sonuçlanması halinde icra takibini etkileyebilir. Bu dava, borçlunun haksız şekilde borçlandırılmasını engellemek ve borcun hukuki dayanağını ortadan kaldırmak için önemlidir.
Menfi Tespit Davası Nedir?
Bir kişi icra takibine konu edildiğinde, borcun gerçekte var olup olmadığını mahkemeye taşıyabilir. Eğer kişi borçlu değilse veya borç ilişkisi hukuken geçersizse, menfi tespit davası açarak bu durumu kanıtlaması gerekir. Önemli bir nokta ise borcun icra dairesine ödendikten sonra menfi tespit davası açılamayacağıdır. Eğer borç ödenmişse, borçlu ödediği parayı geri alabilmek için istirdat davası açmalıdır.
Bu dava, icra takibinden önce veya takip sürecinde açılabilir. Ancak, açıldığı zamana bağlı olarak davanın icra sürecine etkisi değişiklik gösterebilir.
Menfi Tespit Davasında İspat Yükü
Menfi tespit davasında ispat yükü borçlu taraftadır. Yani borcun var olmadığını veya geçersiz olduğunu kanıtlaması gereken kişi borçlu olarak gösterilen davacıdır. Ancak şu durumlarda ispat yükü alacaklıya geçebilir:
- Eğer borç ilişkisinin hiç doğmadığı iddia ediliyorsa, bu durumu alacaklının ispat etmesi gerekir.
- Eğer sahte bir belgeye dayanılarak borç iddia ediliyorsa, belgenin gerçekliğini alacaklının kanıtlaması gerekmektedir.
Bu yüzden, borç ilişkisinin varlığı veya yokluğu konusunda her iki taraf da mahkemeye delil sunmalıdır.
Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır?
Menfi tespit davası, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) hükümlerine uygun olarak hazırlanacak bir dava dilekçesi ile yetkili mahkemeye başvurularak açılır. Dilekçede şu hususlara yer verilmelidir:
- Borcun olmadığına dair gerekçeler ve hukuki dayanaklar
- İlgili belgeler ve deliller
- İhtiyati tedbir talebi (gerekiyorsa)
Menfi tespit davası genel mahkemelerde açılan bir dava türü olduğundan, her türlü delilin mahkemeye sunulması mümkündür.
Menfi Tespit Davası Ne Zaman Açılabilir?
Menfi tespit davası şu iki aşamada açılabilir:
- İcra takibi başlatılmadan önce
- Eğer borçlunun hukuki yararı varsa, icra takibinden önce menfi tespit davası açarak borcun gerçekte var olmadığını tespit ettirebilir.
- İcra takibi başlatıldıktan sonra
- Borçlu, hakkında icra takibi başlatıldıktan sonra da bu davayı açabilir ve borcunun bulunmadığını kanıtlamaya çalışabilir.
Menfi Tespit Davasının Reddedilmesi Halinde Sonuçlar
Eğer mahkeme menfi tespit davasını reddederse ve karar alacaklı lehine çıkarsa, şu sonuçlar doğar:
- Borç kesinleşmiş olur ve borçlu ödeme yapmak zorunda kalır.
- Eğer mahkeme sürecinde borçlu lehine ihtiyati tedbir kararı alınmışsa, bu karar geçersiz hale gelir ve alacaklı icra takibine devam edebilir.
- Mahkeme, alacaklıyı mağdur eden borçlu aleyhine, %20’den az olmamak kaydıyla bir tazminat ödenmesine karar verebilir.
Menfi Tespit Davasında Zamanaşımı Süresi
Menfi tespit davası açmak için kanunda belirlenmiş kesin bir zamanaşımı süresi yoktur. Ancak, borç ödenmeden önce açılması gerekmektedir. Borç ödendikten sonra yalnızca istirdat davası açılabilir.
Eğer borç ödenmişse, ödeme tarihinden itibaren 1 yıl içinde istirdat davası açılmalıdır.
Menfi Tespit Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Menfi tespit davasında görevli mahkeme genellikle asliye hukuk mahkemesidir. (6100 sayılı HMK Md. 2)
Yetkili mahkeme ise şunlardan biri olabilir:
- Davalının yerleşim yeri mahkemesi
- Eğer icra takibi başlamışsa, icra takibinin yapıldığı yer mahkemesi (İcra ve İflas Kanunu Md. 72/VIII)
Dava dilekçesi hazırlanırken, eğer tazminat veya ihtiyati tedbir talebi varsa, dilekçede bu hususlara da yer verilmelidir. Dava değeri ise borçlu olunmadığı iddia edilen borç miktarıdır.
Sonuç
Menfi tespit davası, haksız yere borçlu olarak gösterilen kişilerin, borcun var olmadığını ispat etmek için açtığı bir davadır. Mahkeme sürecinde delillerin doğru şekilde sunulması, hukuki gerekçelerin iyi oluşturulması ve sürecin iyi yönetilmesi büyük önem taşır.
Eğer böyle bir durumla karşı karşıya kaldıysanız, hukuki haklarınızı en iyi şekilde koruyabilmek için bir avukattan profesyonel destek almanız önerilir.
Diğer yazılarımız:
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedir?
İbraname (İbra Sözleşmesi) Nedir?
Müteselsil Sorumluluk ve Borçluluk
Davanın İhbarı ve Davaya Müdahale
Davada Sürelerin Belirlenmesi ve Uygulama Esasları
İsim ve Soyisim Değişikliği Davası Nedir?
Alacağın Devri (Temliki) Nedir?
Sebepsiz Zenginleşme Davası Nedir? Şartları, Süresi ve Zamanaşımı
Menfi Tespit Davası Nedir? Şartları, Süreci ve Zamanaşımı Süresi
Marka Tescili Nedir? Nasıl Yapılır? Tüm Detaylarıyla Rehber
Hatalı Estetik Ameliyat: Sebepleri, Hukuki Haklar ve Tazminat Süreci
Yasadışı Bahis Suçu ve Cezaları 2025 – Güncel Hukuki Bilgiler