2025 yılı itibarıyla, 17/10/2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği ile kira ödemelerinin banka veya PTT aracılığıyla gerçekleştirilmesi zorunlu hale getirildi. Bu düzenleme kapsamında, kira ödemelerinin banka ya da PTT üzerinden teyit edilen belgelerle izlenmesi gerekmektedir. Elden kira ödeme, tevsik yükümlülüğüne uyulmaması durumunda cezai müeyyidelere tabi tutulacaktır.
Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı
- Ödeme Kanalları: Kira ödemelerinin banka ve PTT aracılığıyla yapılması zorunludur. Bu ödemelerin düzenlenen dekont, havale, EFT, çek veya kredi kartı işlemleri ile tevsik edilmesi beklenir.
- Kısa Süreli Kiralamalar: Günlük, haftalık veya benzeri kısa süreli konut kiralamaları da bu düzenlemenin kapsamındadır.
- İstisnalar: Mahkeme ya da icra yoluyla yapılan ödemeler ile ayni (nakitsiz) yapılan işlemler tevsik yükümlülüğüne tabi değildir.
- Hisseli Gayrimenkuller: Tüm ortaklardan biri aracılığıyla yapılan banka ödemeleri durumunda, tevsik zorunluluğu yerine getirilmiş sayılacaktır.
Özel Usulsüzlük Cezası Hakkında
Tebliğin 3. maddesi uyarınca, belirlenen ödeme yöntemlerine uyulmaması durumunda uygulanacak ceza, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun ilgili maddeleri çerçevesinde belirlenmektedir. Ödeme işlemlerinde banka veya PTT kanallarının kullanılmaması halinde;
- Ticari Mükellefler: Birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbapları için, işlem tutarının %10’u oranında hesaplanan ceza tutarı en az 20.000 TL’den başlayacaktır.
- Diğer Mükellefler: İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ve benzeri durumlarda, asgari ceza 10.000 TL, belirli durumlarda ise 5.000 TL’dir.
- Takvim Yılı Sınırı: Bir takvim yılı içerisinde kesilebilecek toplam ceza, 20 milyon TL’yi aşmayacaktır.
- İdarenin Bildirimi: Ödeme yapıldıktan sonra beş iş günü içinde kendiliğinden durumu idareye bildirenlerin cezası kesilmeyecektir.
Örnek Senaryolar
Örnek 1: Tek Ödeme Durumu
Bir gelir vergisi mükellefi olan ev sahibi, kiracısından aylık 20.000 TL kira ödemesini elden almışsa, işlemde %10 oranında hesaplanan ceza tutarı 2.000 TL’ye denk gelmekle birlikte, belirlenen asgari ceza olan 5.000 TL uygulanır. Bildirimde bulunulmadığı sürece hem kiraya veren hem de kiracı ayrı ayrı cezaya tabi olur.
Örnek 2: Kısmi Banka ile Kısmi Nakit Ödeme
Aylık 25.000 TL kira bedelinin 10.000 TL’si banka kanalıyla, 15.000 TL’si ise elden ödenmişse; elden yapılan kısım için %10 oranında hesaplanan ceza 1.500 TL olacaktır. Ancak, asgari ceza tutarı 5.000 TL olduğu için, her ay için bu asgari ceza her iki taraf için ayrı ayrı uygulanacaktır.
Örnek 3: Farklı Vergi Mükellefiyetine Sahip Taraflar
Gayrimenkul sermaye iradı olan bir ev sahibi ile serbest meslek erbabı olan kiracının, aylık 25.000 TL kira ödemesini elden yapması durumunda; her işlem için hesaplanan %10 ceza 2.500 TL’ye ulaşsa da, asgari ceza miktarı olan 5.000 TL her iki tarafa ayrı ayrı uygulanacaktır.
Örnek 4: Ticari İşlem Örneği
Hisseli gayrimenkulü, ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefi bir işyerine kiraya verenlerde, kiracının elden yaptığı ödemeler için; ortaklara %10 oranında hesaplanan ceza tutarı 2.000 TL olsa da, asgari ceza miktarı geçerli olduğundan toplamda 10.000 TL ceza kesilecektir. Ticari kazanç mükellefi kiracı için ise, asgari ceza tutarı 20.000 TL’ye ulaşarak daha yüksek bir ceza uygulanacaktır.
Örnek 5: Farklı Ödeme Kanallı İşlemler
Birikim esasına göre defter tutan ticari kazanç mükellefi, işyerine kira ödemelerinin bir kısmını banka, bir kısmını elden alıyorsa, elden kira ödeme kısmı için %10 oranında hesaplanan ceza, asgari ceza tutarı üzerinde ise ceza uygulanmaya devam edecektir. İşlemin her ay için ayrı değerlendirilmesi gerekecektir.
Örnek 6: Kısa Süreli Kiralamalarda Hizmet Bedeli
Kısa süreli konaklamalar için günlük ya da haftalık kira ödemelerini elden tahsil eden ticari kazanç mükellefi ve müşterileri arasında, her işlemde %10 hesaplaması yapılacak ve belirlenen asgari ceza tutarları üzerinden cezalar uygulanacaktır.
Sonuç
2025 yılı itibarıyla, kira ödemelerinin banka veya PTT gibi düzenlenmiş finansal kanallar üzerinden gerçekleştirilmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu kapsamda, elden kira ödeme tespit edildiğinde, ilgili taraflara 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen usulsüzlük cezaları kesilecektir. Uygulamanın ayrıntıları; mükellefiyet durumu, ödeme miktarı ve bildirimin zamanlaması gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Gerek ev sahibi, gerek kiracı, gerekse ticari taraflar için tevsik yükümlülüğüne uygun hareket etmek, ileride karşılaşılabilecek yüksek cezalardan kaçınmanın anahtarıdır.
Bu makale, kira ödemelerinde uyulması gereken yasal düzenlemeleri ve uygulanacak cezai yaptırımları özetlemekte, örnek senaryolar üzerinden konuya açıklık getirmektedir. Detaylı bilgi ve güncel düzenlemeler için Resmî Gazete ve ilgili vergi mevzuatının takip edilmesi önerilir.
Diğer yazılarımız:
10 Yıllık Kiracının Tahliyesi: Süreç, Bildirim ve Hukuki Adımlar
Ev Sahibinin İhtiyacı Nedeniyle Tahliye Süreci: Koşullar ve Hukuki Dayanaklar
Yazılı Tahliye Taahhüdüne Dayalı Kiracı Tahliye Davası
Kira Bedelinin Uyarlanması Davası: Şartlar ve Hukuki Süreç
Kiralananı Kötü Kullanma Nedeniyle Tazminat Davası ve Hukuki Süreç
Kiralananı Erken Tahliye Etme (Boşaltma) Nedeniyle Tazminat Davası
İki Haklı İhtar Sebebiyle Tahliye Davası: Şartlar ve Süreçler
Temerrüt Nedeniyle Kira Sözleşmesinin Feshi ve Tahliye Davası
Tahliye Taahhütnamesi İptal Edilebilir mi?
Yeni Ev Sahibinin Kiracıyı Tahliye Etme Süresi ve Yasal Süreçler