Tereke, bir kişinin ölümü veya gaipliği (mahkeme kararıyla kayıp kabul edilmesi) sonucunda geride bıraktığı malvarlığının tamamını ifade eder. Bu malvarlığı; taşınır-taşınmaz mallar, haklar, alacaklar ve borçlar gibi her türlü ekonomik değeri kapsar. Türk Medeni Kanunu’ndaki (TMK) külli halefiyet ilkesi gereğince, mirasçı olan kişiler mirası reddetmedikleri sürece hem alacaklara hem de borçlara yasal olarak ortak olur.

Terekenin İçeriği

  1. Aktif Mallar (Alacaklar ve Haklar)
    • Taşınır ve taşınmaz mülkler (ev, arsa, araç vb.)
    • Banka hesapları, yatırım fonları, döviz hesapları, ziynet eşyaları
    • Fikri mülkiyet hakları (yazılı eser, marka vb.)
    • Başkalarından tahsil edilebilecek her türlü alacak
  2. Pasif Değerler (Borçlar ve Yükümlülükler)
    • Ölenin resmî kurumlara, özel bankalara veya üçüncü kişilere olan borçları
    • Kefalet, ipotek, rehin gibi sınırlayıcı haklar
    • Vergi ve sigorta primleri gibi kamu borçları

Mirasçılar, terekeyi reddetmedikleri takdirde ölenin tüm borçlarından da payları oranında sorumlu hale gelirler.

Tereke Nasıl Tespit Edilir?

Terekenin içeriği bazen net olmayabilir; mirasçılar arasında “hangi malların mirasa dâhil olduğu” konusunda anlaşmazlıklar çıkabilir. Bu gibi durumlarda Tereke Tespiti Davası açılması gerekebilir.

  • Görevli Mahkeme: Ölenin son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi
  • Amaç:
    • Hangi malların terekeye dâhil olduğunu belirlemek
    • Malların saklanması veya elden çıkarılmasının önlenmesi için ihtiyati tedbir talebinde bulunmak
    • Gerektiğinde bilirkişi incelemesi yapılarak terekenin kapsamlı şekilde saptanması

Önemli Nokta: Tereke tespiti, bir delil tespiti niteliği taşır. Bu dava sonucu mahkeme, mirasa konu tüm varlıkları kayıt altına alır ancak bu süreçte terekenin paylaşımı veya dağıtımı yapılmaz.

Tereke Tespiti Davası Nasıl Açılır?

  1. Dava Dilekçesi:
    • Terekeye dâhil olduğu düşünülen mallar ve tapu, banka, araç kaydı gibi belgeler sunulmalıdır.
    • Mirasçılık belgesi (veraset ilamı) veya ilgili evraklar eklenmelidir.
  2. Harç ve Masraflar:
    • Davada maktu harç ödenir.
    • Bilirkişi, keşif veya benzeri incelemeler gerekiyorsa ek masraflar da talep edilebilir.
  3. Süre Sınırı:
    • Tereke tespiti davasında yasada belirli bir hak düşürücü süre veya zamanaşımı öngörülmemiştir.
    • TMK m. 590’da yer alan 1 aylık süre, talep hakları bakımından “düzenleyici” niteliktedir; mirasçılar yine de her zaman tereke tespiti isteyebilir.

Terekenin Korunması ve Resmî Yönetimi

Sulh hâkimi, tereke mallarını korumak ve mirasçıların hak kaybını engellemek için çeşitli önlemler alabilir. Bunlar:

  • Defter Tutma: Mirasçılar arasında küçük, kısıtlı veya uzun süredir kayıp olan birisi varsa ya da mirasçılardan biri bir ay içinde talepte bulunmuşsa, terekenin yazımı yapılır (TMK m. 590).
  • Mühürleme: Özellikle değerli taşınırların ve taşınmazların mühürlenmesi (TMK m. 591).
  • Resmî Yönetim: Mirasçılar bilinmiyorsa, uzun süredir bulunamıyorsa veya mirasçı olduklarını ispatlayamıyorlarsa, sulh hâkimi terekeyi “resmen yönetme” kararı alabilir (TMK m. 592).

Resmî yönetimde, atanan yönetici veya hâkimin kendisi iyi bir yönetici gibi hareket etmek zorundadır; terekeye ait malları işletmek, borçları ödemek ve alacakları tahsil etmek gibi görevleri üstlenir.

Terekenin Mirasçılara İntikali

Tereke tespiti tamamlandıktan sonra, mirasçılar isterlerse paylaştırma yoluyla veya satış ya da sözleşme (örneğin taksim sözleşmesi) ile malları aralarında bölüşebilir. Yasal mirasçıların, payları oranında malın bölünmesini talep etme hakkı saklıdır.

  • Paylaştırma (Taksim): Mallar, mirasçıların payları oranında bölüştürülür. Örneğin, bir taşınmazın bölünmesi veya birinin ödemeyi üstlenip diğerine para verilmesi gibi yöntemler vardır.
  • Satış ve Bedel Paylaşımı: Mallar bölünemeyecek durumdaysa açık artırma veya anlaşmalı satış söz konusu olabilir. Ardından elde edilen gelir, paylar oranında dağıtılır.

Önemli Hususlar

  1. Külli Halefiyet: Mirasçılar, borç ve alacaklar da dâhil olmak üzere terekeye ait her şeye topluca halef olur.
  2. Mirasın Reddi: Borçların veya diğer sorunların çokluğu nedeniyle mirasçı, 3 ay içinde mirası reddederek sorumluluktan kurtulabilir.
  3. Saklı Pay: Kanunen korunan mirasçılar (ör. çocuklar, eş, altsoy) belirli bir oranda hak sahibi olup bu payın gaspı, muris muvazaası gibi konulara yol açabilir.
  4. İhtiyati Tedbir: Mirasçılar, tereke mallarının kaçırılmasını önlemek amacıyla tedbir talebinde bulunabilir.

Sonuç ve Daha Fazla Bilgi

Tereke, miras hukukunun en temel konularından biridir. Ölüm veya gaiplik halinde, kişinin tüm malvarlığı ile borçlarını kapsar ve mirasçılara yasal olarak geçer. Tereke tespiti davası, mirasa konu olan varlıkların doğru şekilde belirlenmesini sağlayarak miras paylarının adil bir biçimde dağıtılmasını hedefler.

Eğer tereke ile ilgili daha fazla bilgiye ihtiyaç duyuyorsanız veya ayrıntılı hukuki destek arıyorsanız, miras hukuku sayfamıza göz atarak konuyla ilgili kapsamlı bilgilere ulaşabilirsiniz. Hukuki süreçlerde uzman yardımı almak, muhtemel hak kayıplarını önlemenin en etkili yoludur.

Diğer yazılarımız:

Mirasın Reddi Nedir?

Mirastan Feragat Nedir ve Nasıl Yapılır? – Kapsamlı Rehber

Vasiyetname Nedir? Geçerlilik Koşulları ve Türleri

Mirasçılık Belgesi Nedir? Güncel Bilgiler

Muris Muvazaası Nedir? Şartları, Davası ve Hukuki Süreç

Mirasta Tenkis Davası Nedir?

Saklı Pay (Mahfuz Hisse) Nedir?

Mirasın Fiilen Paylaşım Süreci

Bakırköy Avukat ve Hukuk Büroları konum için tıklayınız.