Boşanmada Ziynet Eşyaları Kime Aittir? Ziynet Alacağı Davası Rehberi

Evlilik birliğinin yasal olarak sonlanması, boşanma adıyla anılır ve beraberinde birçok hukuki sonucu getirir. Bu sonuçlardan biri de ziynet eşyalarının iadesi meselesidir. Özellikle düğün sırasında kadına ve erkeğe hediye edilen altın, takı gibi değerli eşyaların kime ait olduğu ve iade yükümlülüğünün nasıl gerçekleşeceği sıklıkla uyuşmazlık konusu olmaktadır. Bu noktada devreye, ziynet alacağı davası (veya ziynet davası) girer.

Ziynet Nedir ve İçeriği Neleri Kapsar?

Kelime anlamı bakımından “süs” veya “bezeme” kavramını karşılayan “ziynet”, değerli maden veya taşlardan üretilen, çoğunlukla kişisel süs eşyası olarak kullanılan varlıkları ifade eder. Altın bilezik, gerdanlık, küpe, yüzük, kolye, broş ve benzeri takılar genel olarak ziynet eşyası kategorisine girer. Aynı şekilde çeyrek, yarım, tam veya cumhuriyet altını gibi çeşitler de Ziynet kapsamına dahildir.

Önemli Nokta:

Ziynet eşyası, taşınır mal niteliğinde olduğundan zilyetlik (fiilen elinde bulundurma) önemli bir karine sağlar.
Yargıtay kararları, düğünde takılan tüm takıları, kural olarak kadının “kişisel malı” sayma eğilimindedir.

Ziynet Eşyasının İadesi Davası (Ziynet Alacağı Davası) Nedir?

Halk arasında “ziynet alacağı davası” veya “ziynet davası” olarak bilinen bu hukuki süreçte, kadına (veya bazen erkeğe) ait olduğu iddia edilen ziynet eşyalarının iadesi talep edilir. Bu dava genellikle boşanma sonrasında gündeme gelse de evlilik devam ederken de açılabilir. Dolayısıyla boşanma, bu davanın zorunlu bir şartı değildir.

Bağımsız bir alacak davasıdır: Düğün veya nişan gibi törenlerde takılan eşyaların iadesini istemek için boşanma davasının sonuçlanması beklenmez.
Yargıtay Uygulaması: Yüksek Mahkeme, ziynet eşyalarıyla ilgili uyuşmazlıkları ayni hakka bağlı olarak değerlendirir ve bu davalarda zamanaşımı uygulanmayacağını belirtir.
Dava Açma Yeri: Genellikle davalının yerleşim yeri aile mahkemesinde açılır.

Davanın Şartları:

İade talebinin açıkça ortaya konması.
Söz konusu ziynet eşyalarının mevcut veya var olduğunun ispatı.
Davacıda (çoğunlukla kadında) bu eşyaların artık kalmadığının ispatı.

Ziynet Eşyası Kime Aittir?

1. Genel Kural

Düğün sırasında veya evlilik dolayısıyla takılan tüm ziynetler, kime hediye edildiğine bakılmaksızın çoğunlukla kadının kişisel malı kabul edilir. Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 220’ye göre kadına yapılan bu kazandırma işlemi, kadının şahsi malvarlığına dâhil olur. Yargıtay da yerleşik içtihatlarında, düğün merasiminde takılan her türlü altın ve takının kural olarak kadına ait olduğunu vurgulamıştır.

2. İstisnalar

Bununla birlikte, Yargıtay bazı takıların özelliklerini dikkate alarak (örneğin erkeğin rahatlıkla kullanabileceği bir saat, kolye veya kişiye özel tasarım) erkeğe ait olabileceği yönünde kararlar vermiştir. Bu gibi durumlarda, takıyı kimin kullandığı veya kime uygun olduğu değerlendirilebilir.

3. Kişisel Mal ve Mal Rejimi İlişkisi

Ziynet eşyası, kadının kişisel malı kabul edildiği için edinilmiş malların tasfiyesi kapsamına girmez. Bu nedenle, boşanma aşamasında mal rejimi davası beklenmeksizin iade talep edilebilir.

Evlilik Birliğinde Ziynet Eşyasının Kullanılması ve Sonuçları

Eşler, evlilik süresince bazı ekonomik zorlukları karşılamak veya ihtiyaçları gidermek amacıyla kadına ait ziynet eşyalarını bozdurup harcayabilirler. Burada temel problem, kadının buna rıza gösterip göstermediğinin nasıl ispatlanacağıdır. Yargıtay içtihatlarına göre:

Eğer erkek, ziynet eşyalarının kadının rızası ve isteğiyle bozdurulduğunu veya harcandığını iddia ediyorsa, bunu erkek kanıtlamak zorundadır.
Kadın, ziynetlerin kendi bilgisi dışında elinden alındığını ileri sürüyorsa, bu iddianın ispatı kadına düşer. Ancak çoğu kararda, kadının rızasının bulunmadığı durumun erkeğe yüklenebileceği de belirtilir.

Örnek Uygulama:

Düğün masraflarını ödemek, araç almak veya evin ihtiyaçlarını karşılamak için kadına ait altınların bozdurulduğu iddia ediliyorsa, erkeğin bu eylemin kadının onayıyla gerçekleştiğini göstermesi gerekir.
Eğer ortada bir “ödünç” ya da “geçici kullanım” ilişkisi varsa, bunun da mahkemede delillerle ortaya konması gerekir.

Evlilik Devam Ederken Ziynet Davası Açılabilir Mi?

Ziynet eşyasının iadesi davası, genellikle boşanma süreçlerinde karşımıza çıksa da evlilik devam ederken de açılması mümkündür. Yasada bunun önünde herhangi bir engel bulunmaz. Uygulamada, eşler arasındaki ihtilafın ilerlemesi veya farklı nedenlerle ziynetlerin iadesi istenebilir.

Sonuç ve Öneriler

Ziynet talebi, boşanma davalarının en çok tartışılan konularından biridir. Yargıtay, düğün merasiminde takılan ziynetlerin neredeyse tamamını kadının kişisel malı olarak kabul eder.
Erkek eş, bu ziynetlerin iade edilmeyeceğine dair bir anlaşma veya kadının rızasının bulunduğunu kanıtlayamazsa, ziynetleri geri ödemek (aynı olarak veya bedelini ödeyerek) zorunda kalır.
Eşler arasındaki bu ihtilaflarda, belgelerin, tanık ifadelerinin ve mevcut tüm kanıtların toplanması son derece önemlidir.
Hızlı ve doğru bir hukuki yol izlemek için, bir aile hukuku avukatı veya boşanma avukatı ile çalışılması tavsiye edilir.

Ziynet eşyalarına ilişkin iade davaları, karmaşık delil sorunları ve ispat yüküyle ilgili detaylar barındırdığı için bu konuda uzman bir hukukçu desteği almak, olası hak kayıplarını önlemede en etkili yoldur.

Diğer yazılarımız:

Anlaşmalı Boşanma Davası ve Şartları: Bilmeniz Gereken Her Şey

Eğitim Nafakası: Ergin Çocukların Eğitim ve Bakım Hakları Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Boşanma Sebebiyle Maddi Tazminat Davaları: Koşullar, Şartlar ve Uygulama Esasları

Boşanmada Mehir Alacağı Nedir?

Evlilik İzni Nedir? Haklar, Süre ve Uygulamalar

Evlat Edinme Nedir? Yasal Dayanakları, Koşulları ve Uygulama Süreçleri

Boşanma Şartları: Sebepleri, Koşulları ve Uygulama Usulleri

Evlenmenin Koşulları ve Hükümleri: Maddi Koşullar, Engeller, Tören ve Evlilik Hakları

Mal Paylaşım Davaları: Edinilmiş Mallara Katılma, Diğer Mal Rejimleri ve Tasfiye İşlemleri

Tedbir Nafakası Nedir? Geçici Nafaka Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Boşanma Davası Türleri Nelerdir?