Kötüniyetli Fesih Nedir? Kötüniyet Tazminatı ve Yaptırımları

İş hukuku kapsamında işverenin ve işçinin fesih hakkını kötüye kullanmaması gerekir. Kanunen tanınmış haklar kullanılırken dürüstlük ve iyiniyet kurallarına uyulması zorunludur. Bir hakkın kötüye kullanılması veya Kötüniyetli Fesih halinde hukuk düzeni bu durumu korumaz ve ilgili tarafa yaptırımlar uygulanır.

İş sözleşmesi de taraflara fesih hakkı tanıyan hukuki bir işlemdir. Ancak, işveren veya işçi bu hakkı kötüye kullandığında yaptırımlarla karşılaşabilir. Kötüniyetli fesih durumunda işçiye kötüniyet tazminatı ödenmesi gerekir.

Peki, kötüniyet tazminatı hangi durumlarda ödenir? Hangi işçiler bu tazminattan faydalanabilir? İşte detaylar…

Kötüniyetli Fesih ve Hukuki Sonuçları

İşverenin fesih hakkını dürüstlük kurallarına aykırı şekilde kullanarak işçiyi işten çıkarması, kötüniyetli fesih olarak değerlendirilir.

📌 Örnek durumlar:
✔ İşçinin sendikaya üye olması nedeniyle işten çıkarılması,
✔ İşçinin kanunen tanınan haklarını talep etmesi nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi,
✔ İşçinin şikayet hakkını kullanması sonucu işten çıkarılması,
✔ İşverenin, işçinin özel hayatına dair kararları nedeniyle fesih yapması (evlilik, hamilelik gibi).

Bu tür durumlarda işverenin feshi haksız ve kötüniyetli olarak değerlendirilir. İşçi, kötüniyet tazminatı talep edebilir.

Kötüniyet Tazminatı Nedir?

📌 Kötüniyet tazminatı, işverenin fesih hakkını kötüye kullanması nedeniyle işçiye ödemek zorunda olduğu maddi tazminattır.

📌 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde düzenlenmiştir ve şu şekilde ifade edilmiştir:

“İş güvencesi kapsamı dışında kalan işçilerin iş sözleşmesi, fesih hakkının kötüye kullanılması ile sona erdirildiğinde, işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir.”

⚠️ Önemli: Kötüniyet tazminatı yalnızca iş güvencesinden faydalanamayan işçiler için geçerlidir. İş güvencesi kapsamındaki işçiler kötüniyet tazminatı talep edemez.

Kötüniyet Tazminatına Hak Kazanma Şartları

📌 1. İşçinin İş Güvencesinden Yararlanmaması Gerekir
İş Kanunu’na göre, iş güvencesi kapsamına giren işçiler kötüniyet tazminatı talep edemez. İş güvencesi şartları:

✔ İşçinin en az 6 aylık kıdemi olması,
✔ İşyerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması,
✔ İşçinin belirsiz süreli iş sözleşmesine sahip olması,
✔ İşçinin işveren vekili olmaması,
✔ İşçinin işten çıkarılma sebebinin geçerli veya haklı bir neden olmaması.

Bu şartları sağlayan işçiler işe iade davası açabilir ancak kötüniyet tazminatı talep edemez.

📌 2. İşçinin Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Olmalıdır
Belirli süreli iş sözleşmeleri, süresi sona erdiğinde kendiliğinden bittiği için kötüniyet tazminatına konu olmaz.

📌 3. İşverenin Fesih Hakkını Kötüye Kullanmış Olması Gerekir
İşveren, fesih hakkını dürüstlük ve iyiniyet kurallarına aykırı olarak kullandığında kötüniyet tazminatı ödemekle yükümlü olur.

Yargıtay’ın Kötüniyetli Fesih Örnekleri

✔ Şikayet hakkının kullanılması: İşçinin, fazla mesai ücretinin ödenmemesi nedeniyle şikayetçi olması nedeniyle işten çıkarılması. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2015/27110 E., 2018/22088 K.)

✔ Sendikal nedenler: İşçinin sendikaya üye olması gerekçe gösterilerek iş sözleşmesinin feshedilmesi. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2012/6777 E., 2013/14385 K.)

✔ Hamilelik nedeniyle fesih: İşverenin, kadın işçinin hamile olduğunu öğrenmesi üzerine iş sözleşmesini feshetmesi. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 1996/22900 E., 1997/6115 K.)

Kötüniyet Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

📌 Kanuna göre kötüniyet tazminatı, işçinin ihbar süresinin 3 katı olarak hesaplanır.

İhbar süresi, işçinin kıdemine göre şu şekildedir:

İşçinin Kıdemi	İhbar Süresi	Kötüniyet Tazminatı
6 ay ve altı	2 hafta	6 haftalık maaş
6 ay – 1.5 yıl	4 hafta	12 haftalık maaş
1.5 yıl – 3 yıl	6 hafta	18 haftalık maaş
3 yıl ve üzeri	8 hafta	24 haftalık maaş

Örnek:
Aylık brüt maaşı 10.000 TL olan ve 4 yıllık kıdeme sahip bir işçi, işveren tarafından kötüniyetli olarak işten çıkarılmışsa:

👉 10.000 TL x 24 hafta = 60.000 TL kötüniyet tazminatı

⚠️ Bu hesaplama yalnızca temel maaş üzerinden yapılır, yemek, yol gibi ek ödemeler dahil edilmez.

Kötüniyet Tazminatı Davasında İspat Yükü

📌 İspat yükü işçiye aittir. İşçi, işverenin fesih hakkını kötüye kullandığını ispatlamak zorundadır.

📌 Deliller:
✔ Tanık beyanları,
✔ Yazışmalar, e-postalar, mesaj kayıtları,
✔ İşçinin şikayet dilekçeleri, sendika üyelik belgeleri vb.

Kötüniyet Tazminatı Davası Süresi ve Zamanaşımı

✔ 25.10.2017’den önce feshedilen iş sözleşmeleri için zamanaşımı süresi 10 yıl,
✔ 25.10.2017’den sonra feshedilen iş sözleşmeleri için zamanaşımı süresi 5 yıldır.

📌 Bu süreler içinde dava açılmazsa hak kaybedilir.

Kötüniyet Tazminatı Davasında Yetkili Mahkeme

📌 Yetkili mahkemeler:
✔ İşverenin merkezinin bulunduğu İş Mahkemesi,
✔ İşin görüldüğü yer mahkemesi.

📌 İş Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.

Sonuç

✔ İşverenin haksız ve kötüniyetli fesih yapması durumunda işçiye kötüniyet tazminatı ödemesi gerekir.
✔ Tazminat, ihbar süresinin üç katı olarak hesaplanır.
✔ İş güvencesinden yararlanan işçiler bu tazminattan faydalanamaz.
✔ İşçinin, 5 yıl içinde dava açması gerekir.

Hukuki süreç karmaşık olabileceğinden, bir iş hukuku avukatından destek almak işçinin hak kaybı yaşamasını önleyebilir.

Diğer Yazılarımız:

Kıdem Tazminatı: Kimler Alabilir ve Nasıl Hesaplanır?

Çalışan Hamile Kadınların Hakları ve Hamilelik Döneminde Mesai Düzenlemeleri

İşçinin Başka Bir Şubeye Nakledilmesi: Hukuki Çerçeve ve Uygulamalar

Deneme Süresinde İşten Çıkarılma

Yıllık Ücretli İzin Hakkı

Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir?

İşe İade Davası Nedir?

İhbar Süresi Nedir?

Sigortasız İşçi Çalıştırmanın Tanımı

İhbar Tazminatı Nedir?