Mobbing Nedir? İşyerinde Psikolojik Taciz Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Mobbing, Türkçede “psikolojik taciz” veya “işyerinde bezdirme” olarak adlandırılır. İşyerlerinde belirli bir kişiyi hedef alarak sistemli şekilde dışlamak, çalışmalarını engellemek ve yıldırmak amacıyla yapılan eylemlerin tümüne verilen isimdir. Bu durum sadece işyerlerinde değil, okullarda veya farklı topluluklar içinde de görülebilir.

Mobbing Nedir? Resmî Tanım ve Hukuki Çerçeve

19 Mart 2011 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi” başlıklı Başbakanlık Genelgesi’ne göre mobbing;

Çalışanın sistematik olarak aşağılanması,
Küçümsenmesi, dışlanması,
Kişiliğine ve saygınlığına zarar verilmesi,
Sürekli kötü muamele görmesi,
Yıldırma ve taciz gibi eylemler olarak tanımlanmaktadır.

Mobbing, kişinin psikolojisini ve iş yaşamını olumsuz etkileyerek özel hayatını ve çalışma performansını kötü yönde etkileyen sistematik bir baskı oluşturur.

Hiyerarşik yapının tersine, astın üste uyguladığı mobbing ise “tersine zorbalık” olarak adlandırılır.

Mobbing Hukuki Olarak Suç Sayılır mı?

Türk hukukunda mobbing için özel bir yasa bulunmamaktadır. Ancak, çeşitli yasal düzenlemeler çerçevesinde mobbing eylemlerine karşı hukuki yaptırımlar uygulanabilir:

7068 Sayılı Kanun’un 8/3 maddesi kapsamında, astlarına veya mesai arkadaşlarına sistemli baskı ve taciz uygulamak disiplin suçu olarak değerlendirilmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu ve 6098 sayılı Borçlar Kanunu, işçiyi koruyucu düzenlemeler içermektedir.
TCK (Türk Ceza Kanunu) kapsamında işlenen suçlar (hakaret, tehdit, cinsel taciz vb.) çerçevesinde cezai yaptırımlar söz konusu olabilir.

İşyerinde Mobbing Belirtileri ve Örnekleri

İşyerinde mobbing sayılabilecek bazı yaygın durumlar şunlardır:

✔ Sürekli eleştirilmek ve küçük düşürülmek
✔ Görmezden gelinmek, dışlanmak veya yok sayılmak
✔ Gerçek dışı söylentiler yaymak
✔ İşin gereğinden fazla zorlaştırılması veya anlamsız görevler verilmesi
✔ Sürekli olarak iş yükünün artırılması veya mobbing mağdurunun işlerinin gereksiz yere eleştirilmesi
✔ Psikolojik baskı uygulanması, ağır bedensel işler yaptırılması
✔ Kişinin özel hayatına dair alaycı yorumlar yapılması
✔ Telefon veya e-posta yoluyla sürekli rahatsız edilmek
✔ İşyerinde huzursuzluk yaratacak şekilde kişinin hedef alınması

Mobbinge Maruz Kalan Kişiler Ne Yapmalı?

Mobbing mağdurları, bağlı oldukları kuruma veya yetkili mercilere başvuruda bulunabilir.

📌 Kamu Çalışanları İçin:

Öncelikle bağlı oldukları amirlerine şikâyet dilekçesi vermelidirler.
Şikâyete rağmen bir işlem yapılmazsa, üst makamlara başvurabilirler.
Haksız bir karar alınırsa, idare mahkemesinde dava açabilirler.

📌 Özel Sektörde Çalışanlar İçin:

4857 Sayılı İş Kanunu ve 6098 Sayılı Borçlar Kanunu çerçevesinde işverenin sorumluluğu bulunmaktadır.
İşçi, iş mahkemesine başvurabilir.
Mobbing nedeniyle haklı fesih hakkını kullanabilir ve tazminat davası açabilir.

📌 Cezai Yaptırımlar:
Mobbing, Türk Ceza Kanunu’nda doğrudan bir suç olarak belirtilmese de, aşağıdaki suçlar kapsamında değerlendirilebilir:

TCK 123: Kişinin huzur ve sükûnunu bozma
TCK 125: Hakaret suçu
TCK 86: Kasten yaralama
TCK 102: Cinsel saldırı
TCK 96: Eziyet
TCK 84: İntihara yönlendirme

Mobbing Davası Açılabilir mi?

Evet! Mobbing mağdurları, hem maddi hem de manevi tazminat davası açabilir.

📌 Yargıtay kararlarına göre psikolojik tacizin ispatlanması durumunda, işverenin ve tacizci kişinin tazminat ödemesi mümkündür.

Psikolojik tacizin ispatı için:

E-posta, mesaj gibi yazılı kanıtlar
Görgü tanıkları
Ses kayıtları veya güvenlik kamerası görüntüleri
Psikolojik raporlar

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin kararına göre, psikolojik taciz iddiasının güçlü delillerle desteklenmesi halinde işverenin aksini ispatlaması gerekmektedir.

Mobbing Şikayeti Nereye Yapılır?

Mobbinge maruz kalan çalışanlar:

✔ Kamu görevlileri için: İlgili idare birimlerine ve Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurabilir.
✔ Özel sektör çalışanları için: İş Mahkemesi’ne veya Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunabilir.
✔ ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), 2019 yılında çalışma hayatındaki taciz ve şiddeti önlemek için uluslararası sözleşme yayımlamıştır.

Sonuç: Mobbingin Mağdurları Haklarını Savunmalı!

Mobbing, çalışma hayatında giderek daha fazla dikkat çeken bir sorun haline gelmiştir. Hem işverenler hem de çalışanlar, bu tür eylemlerin önlenmesi konusunda bilinçli olmalıdır. Eğer bir kişi mobbinge maruz kalıyorsa, hukuki yollarla hakkını arayabilir ve tazminat talep edebilir.

Eğer işyerinizde sistemli bir baskıya maruz kalıyorsanız, delil toplayarak hukuki süreci başlatmanız önemlidir. İş hayatında psikolojik tacize karşı haklarınızı bilin ve savunun!

Diğer Yazılarımız:

Kıdem Tazminatı: Kimler Alabilir ve Nasıl Hesaplanır?

Çalışan Hamile Kadınların Hakları ve Hamilelik Döneminde Mesai Düzenlemeleri

İşçinin Başka Bir Şubeye Nakledilmesi: Hukuki Çerçeve ve Uygulamalar

Deneme Süresinde İşten Çıkarılma

Yıllık Ücretli İzin Hakkı

Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir?

İşe İade Davası Nedir?

İhbar Süresi Nedir?

Sigortasız İşçi Çalıştırmanın Tanımı

İhbar Tazminatı Nedir?

İş Kazası Tazminat Davası Nedir?