İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin haksız veya usule aykırı şekilde feshedilmesi durumunda, zarar gören tarafa ödenen tazminat türüdür. İş Kanunu’na göre hem işveren hem de işçi, sözleşmeyi feshederken kanunda belirlenen bildirim (ihbar) sürelerine uymak zorundadır. Aksi takdirde, ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğar.

İhbar Tazminatının Amacı

İhbar tazminatının düzenlenmesindeki temel amaç, taraflardan birinin sözleşmeyi aniden ve haklı bir neden olmaksızın sonlandırması nedeniyle diğer tarafın uğrayabileceği mağduriyeti önlemektir. Bu sayede işçi, işveren tarafından bildirim yapılmadan işten çıkarılma durumunda mağdur olmaktan korunurken; aynı şekilde işveren de işçinin ani ayrılışından doğabilecek zararlarını telafi edebilir.

İhbar Tazminatı Doğuran Durumlar

Aşağıdaki hallerde ihbar tazminatı hakkı doğabileceği kabul edilmektedir:

İş Arama İzni Verilmemesi
İşveren, fesih sürecinde işçiye yeni iş arama izni tanımazsa ihbar tazminatı hakkı gündeme gelebilir.
Mevsimlik ve Kampanya İşlerinde İşe Çağrılmama
İşçinin mevsimlik veya kampanya işinde çalışması beklenirken işe davet edilmemesi halinde ihbar tazminatı söz konusu olabilir.
Emeklilik Nedeniyle Fesih
İşverenin emeklilik gerekçesiyle bildirim süresi tanımadan sözleşmeyi feshetmesi halinde işçinin ihbar tazminatı talep etme hakkı vardır.
İşyerinin Kapatılması
İşyerinin kapatılması nedeniyle iş akdi sonlandırıldığında, bildirim süresine uyulmuyorsa ihbar tazminatı ödenmesi gerekebilir.
İş Kanunu Madde 17’deki Haksız Fesih Hallerinde
İşveren veya işçi, İş Kanunu’nda belirtilen süreleri ve koşulları ihlal ederek fesih gerçekleştirirse karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.

İhbar Tazminatı Doğmayan Durumlar

Bazı hallerde ise ihbar tazminatı talep etmek mümkün değildir:

Usulüne Uygun Bildirimli Haklı Fesih
Kanunda gösterilen süreye ve haklı nedenlere dayanarak yapılan fesihlerde ihbar tazminatı ödenmez.
İş Sözleşmesinin Anlaşarak Sona Erdirilmesi
Taraflar rızayla ve karşılıklı mutabakatla sözleşmeyi bitiriyorsa ihbar tazminatı gündeme gelmez.
Taraflardan Birinin İstifası (Kendi İsteği ile Ayrılması)
İşçi, kendi isteğiyle işten ayrıldığında ihbar tazminatı talep hakkını kaybeder.
İşçinin Statü Değişikliği
İşçinin işyerindeki pozisyonu değiştirilirken sözleşme feshedilmiyorsa ihbar tazminatı oluşmaz.
İş Kanunu Madde 16’daki Haklı Sebeple Fesih
Hırsızlık, güven sarsıcı davranışlar vb. haklı nedenlerle yapılan ani fesihlerde ihbar tazminatı ödenmez.
Kamulaştırma Nedeniyle İşten Çıkarma
Devletin kamulaştırma yetkisi sebebiyle iş akdi sona eriyorsa ihbar tazminatı hakkı doğmaz.

İhbar Tazminatı Şartları Nelerdir?

İhbar tazminatının söz konusu olabilmesi için aşağıdaki temel koşulların varlığı aranır:

Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi
Öncelikle iş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır.
Sürekli İş İfa Edilecek Şekilde Anlaşma
İşin süreci kesintisiz olarak devam edecek biçimde planlanmış olmalıdır.
Haksız Fesih Durumu
Taraflardan biri, kanunun öngördüğü haklı nedenler dışında fesih gerçekleştiriyorsa haksız fesih söz konusudur. Bu durum ancak mahkeme kararıyla kesinlik kazanır.
Yasal Bildirim Sürelerine Uyulmaması
Sözleşmeyi feshetmek isteyen taraf, kanunda belirtilen süreye (örneğin 2, 4, 6 veya 8 hafta) uymuyorsa ihbar tazminatı ödemekle yükümlü hale gelir.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İhbar tazminatı, fesih tarihindeki geniş kapsamlı ücret dikkate alınarak hesaplanır. İşçinin sürekli aldığı ek ödemeler de (örneğin düzenli primler, yol parası, yemek ücreti vb.) bu hesaba dahil edilir. Ancak şu ödemeler ihbar tazminatı hesabına katılmaz:

Yıllık izin ücreti
Fazla mesai ücreti
Devamlılık arz etmeyen primler
Ücret zammı (fesih sonrası gerçekleşen)
Genel tatil ücreti
Ulusal bayram ücreti
Sürekliliği olmayan diğer ödemeler

Hesaplamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

İşçinin çalıştığı süre, ihbar süresini belirler.
Hesaplama yapılırken brüt ücret göz önünde tutulur.
İşçinin düzenli aldığı tüm kalemler brüt ücrete eklenerek çarpım yapılır.

Kanunda Belirlenen İhbar Süreleri

6 aydan az çalışmış işçi için: 2 hafta
6 aydan 1,5 yıla kadar çalışmış işçi için: 4 hafta
1,5 yıldan 3 yıla kadar çalışmış işçi için: 6 hafta
3 yıldan fazla çalışmış işçi için: 8 hafta

Bu süreler, iş sözleşmesini feshetmek isteyen tarafça karşı tarafa bildirimde bulunması gereken zaman aralıklarıdır.

İhbar Tazminatı Ödenmezse Ne Olur?

İhbar tazminatı, kanuni bir hak olduğundan, ödenmemesi halinde işçi veya işveren dava açabilir. Bildirimsiz fesih halinde, ihbar tazminatı fesih anında doğar ve feshi gerçekleştiren tarafın sorumluluğunda olur.

Zamanaşımı Süresi

İhbar tazminatına ilişkin alacak davalarında 5 yıllık zamanaşımı söz konusudur. Bu süre içinde talepte bulunulmaması halinde ihbar tazminatı hakkı düşer.

Sonuç

İhbar tazminatı, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkilerinde tarafların usule uygun ve adil bir şekilde davranmalarını sağlamayı amaçlayan önemli bir tazminat türüdür. Eğer iş sözleşmeniz haksız gerekçeyle ve bildirim sürelerine uyulmadan feshedilmişse, ihbar tazminatı talep etme hakkınız doğabilir. Aynı şekilde işveren de işçinin haklı neden olmaksızın işi aniden bırakması durumunda tazminat talebinde bulunabilir. Böyle bir durumla karşılaşırsanız, uyuşmazlığı önlemek ya da hak kaybını engellemek için süreci bir avukat desteğiyle yönetmeniz ve yasal sürelere dikkat etmeniz önerilir.

Diğer Yazılarımız:

Kıdem Tazminatı: Kimler Alabilir ve Nasıl Hesaplanır?

Çalışan Hamile Kadınların Hakları ve Hamilelik Döneminde Mesai Düzenlemeleri

İşçinin Başka Bir Şubeye Nakledilmesi: Hukuki Çerçeve ve Uygulamalar

Deneme Süresinde İşten Çıkarılma

Yıllık Ücretli İzin Hakkı

Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir?

İşe İade Davası Nedir?

İhbar Süresi Nedir?

Sigortasız İşçi Çalıştırmanın Tanımı

İş Kazası Tazminat Davası Nedir?

İşveren, İş Sözleşmesini Hangi Durumlarda Feshedebilir?